Tak wyglądał najstarszy krewny ssaków. Przypominał nieco psa, ale miał szablaste zęby

Spis treści:

1. Nowe dowody – najstarszy krewny współczesnych ssaków
2. Gorgonopsy – co o nich wiemy?
3. Gorgonopsy z Majorki. Jak wyglądały?

Historia ssaków na naszej planecie jest stosunkowo krótka. Pojawiły się na Ziemi ponad 200 mln lat temu, a zatem w czasach dinozaurów. Jednak ich prawdziwa kariera rozpoczęła się właśnie po wymarciu tych wielkich gadów, jakieś 65 mln lat temu.

Nowe dowody – najstarszy krewny współczesnych ssaków

Naukowcy opublikowali właśnie artykuł na łamach „Nature Communications”, w którym podzielili się zaskakującym odkryciem. Dokonano go na Majorce, czyli jednej z wysp na Morzu Śródziemnym należącej do archipelagu Balearów.

– Jest to prawdopodobnie najstarszy gorgonopsyd [gad ssakokształtny – przyp. red.] na naszej planecie. Ten, którego znaleźliśmy na Majorce, ma co najmniej 270 milionów lat, a inne zarejestrowane dowody na istnienie tej grupy [zwierząt – przy. red.] na całym świecie są nieco młodsze – wyjaśnia jeden z autorów artykuły Josep Fortuny, który jest też liderem grupy badawczej Computational Biomechanics and Evolution of Life History w Institut Català de Paleontologia Miquel Crusafont w Hiszpanii.

Nie tylko wiek szczątków jest zaskoczeniem, ale też ich lokalizacja na Balearach. Szczątki gorgonopsów znane były do tej pory z wysokich szerokości geograficznych: w południowej Afryce czy w Rosji. Majorka w czasach, z których pochodzą nowo odkryte szczątki, nie była wyspą, tylko częścią superkontynentu Pangea.

Gorgonopsy – co o nich wiemy?

Gorgonopsy są wymarłą grupa synapsydów, które żyły w permie, między 270 a 250 milionami lat temu. Należą one do linii ewolucyjnej, która dała początek pierwszym ssakom 50 milionów lat później.

Gorgonopsy były zwierzętami stałocieplnymi, podobnie jak współczesne ssaki, ale w przeciwieństwie do większości z nich – składały jaja. Były drapieżne i mięsożerne. Jako pierwsze wykształciły charakterystyczne szablaste zęby. Trochę przypominały psy.

Nazwa „Gorgonopsia” ma swoje źródło w mitologii greckiej. Oznacza: „twarze gorgon”. Były to trzy córki bóstw morskich ze skrzydłami, kłami dzika i wężami zamiast włosów. Ich spojrzenie obracało wszystko w kamień.

Gorgonopsy z Majorki. Jak wyglądały?

Szczątki wydobyte przez paleontologów na Majorce należą do małego lub średniego zwierzęcia o długości około jednego metra i pochodzą ze stanowiska zlokalizowanego w gminie Banyalbufar. W trakcie trzech sezonów wykopalisk badacze pozyskali sporo skamieniałych kości.

– Duża liczba szczątków kostnych jest zaskakująca. Znaleźliśmy wszystko, od fragmentów czaszki, kręgów i żeber po bardzo dobrze zachowaną kość udową. W rzeczywistości, kiedy rozpoczęliśmy te wykopaliska, nigdy nie sądziliśmy, że znajdziemy tak wiele szczątków zwierzęcia tego typu na Majorce – podkreśla główny autor publikacji Rafel Matamales, kurator Museu Balear de Ciències Naturals i pracownik naukowy Institut Català de Paleontologia Miquel Crusafont (ICP).

Wśród wydobytych szczątków kopalnych wyróżnia się prawie kompletna noga. Na tej podstawie naukowcy poznali sposób poruszania się prassaka. Ten gorgonops miały nogi ustawione w sposób pośredni między gadami a ssakami. Takie ich ustawienie umożliwiało sprawne chodzenie, a nawet bieganie.

– Gdybyś zobaczył to zwierzę idące ulicą, wyglądałoby trochę jak średniej wielkości pies, mniej więcej taki jak husky, ale nie do końca. Nie miałoby futra i psich uszu – opisuje współautor artykułu Ken Angielczyk z Field Museum w Chicago. Według paleontologa jest to najstarsze zwierzę, jakie naukowcy kiedykolwiek znaleźli z długimi, przypominającymi ostrza kłami.

Angielczyk przypomina, że gorgonopsy nie mają współczesnych potomków i nie są bezpośrednimi przodkami współczesnych ssaków – były natomiast spokrewnione z gatunkami, które były naszymi bezpośrednimi przodkami. Zatem są to nasi prehistoryczni „kuzyni”.

Źródło: Nature Communications

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.