Tygrys azjatycki krytycznie zagrożony. Jak człowiek doprowadził wielkie koty na skraj wyginięcia

Tygrys azjatycki: charakterystyka

Tygrys azjatycki (Panthera tigris) jest największym drapieżnym kotem z rodzaju Panthera i jednocześnie jednym z największych współczesnych drapieżników na świecie. Pod tym względem na lądzie ustępuje tylko niedźwiedziowi brunatnemu i polarnemu. Przypadkowe spotkanie z tygrysem na pewno do przyjemnych nie będzie należało, ponieważ zwierzę to znacząco przeważa nad człowiekiem pod względem wielkości i masy ciała.

Dorosłe samce ważą do 300 kilogramów przy 3-metrach długości ciała, ale mogą być znacznie większe. Największy w historii tygrys ważył aż 423 kg. Mimo to doskonale skacze, pływa i biega – nawet z prędkością 60 km/h. Dla porównania, człowiek może biec z maksymalną prędkością 45 km/h, ale – nie oszukujmy się – niewielu z nas jest w stanie tyle osiągnąć.

Tygrys azjatycki posiada szereg podgatunków różniących się zewnętrznie głównie pręgami i kolorem sierści wynikającym z miejsca ich występowania. Zaliczają się do nich tygrys syberyjski, tygrys bengalski, tygrys indochiński, tygrys sumatrzański, tygrys malajski czy tygrys chiński, który prawdopodobnie już wymarł na wolności.

Niezależnie jednak od tego, który podgatunek spotkamy – po prostu nie da się ich pomylić z żadnym innym zwierzęciem żyjącym współcześnie na naszej planecie. Do jego najbardziej charakterystycznych cech należą wyraziste pręgi i umaszczenie zależne od podgatunku oraz pory roku. Ich ciało jest bardzo masywne z krótkimi, ale muskularnymi nogami, które sprawiają, że tygrys jest w stanie skoczyć na 5 metrów wzwyż i aż 8-9 metrów w dal.

Gdzie żyją i co jedzą tygrysy azjatyckie?

Tygrysy preferują mocno zalesione tereny z dostępem do wody: od tropikalnych lasów deszczowych, poprzez zbocza Himalajów a na zaśnieżonej tajdze skończywszy. Obecnie jednak występują w małych, odizolowanych od siebie populacjach pomiędzy Indiami a Wietnamem i Tajlandią oraz w Chinach, na wschodzie Rosji i na Sumatrze. W ciągu ostatnich 100 lat populacja na wolności została niemalże wytrzebiona w wyniku licznych polowań oraz niszczenia ich naturalnego środowiska. Szacuje się, że w tym czasie tygrysy utraciły aż 93 proc. swojego pierwotnego terytorium zajmującego niemalże całą kontynentalną część południowo-wschodniej Azji.

Tygrys podobnie jak wszystkie koty jest drapieżnikiem mięsożernym. Opisywany gatunek stoi na najwyższym poziomie łańcucha pokarmowego, więc niewiele zwierząt jest w stanie mu się przeciwstawić. Praktycznie są to tylko nosorożce, niedźwiedzie i słonie, ale zdarza się, że tygrys porywa ich młode. Z natury unika jednak konfrontacji z przeciwnikami, którzy mogą być dla niego zagrożeniem. Preferuje ssaki kopytne, jak bawoły czy dzikie świnie, ale nie gardzi nawet gryzoniami, rybami czy niewielkimi krokodylami. Zdarzały się także ataki na ludzi, jednak są one tłumaczone pomyłką.

Ile żyją tygrysy azjatyckie?

W naturalnym środowisku długość życia tygrysów wynosi od 10 do 15 lat, jednakże w rzeczywistości niewiele osobników ma okazję dożyć starości. Przede wszystkim niewiele młodych wchodzi w dorosłość – szacuje się, że tylko jedno z całego miotu, w którym zwykle są 3-4 tygrysiątka. Pierwszego roku nie przeżywa 1/3, a dwóch lat nawet połowa tygrysiąt.

Zabija je często samiec, który w ten sposób chce zdobyć dominację i przyśpieszyć gotowość samicy do ponownej kopulacji. Wiele tygrysów ginie również przez powodzie czy pożary lasów, nierzadko wywołane przez człowieka, żeby oczyścić nowe tereny pod uprawy rolne.

W niewoli tygrysy azjatyckie potrafią dożyć nawet 20 lat. Najstarszy potwierdzony przypadek to tygrys mający aż 26 lat.

Tygrys azjatycki: dlaczego jest zagrożonym gatunkiem?

Istnieje wiele czynników wpływających na fakt, że tygrysy azjatyckie są obecnie gatunkiem zagrożonym wymarciem. Przede wszystkim, przyczyniają się do tego ich zachowania socjalne oraz sposób pozyskiwania pożywienia. Wiele tygrysów ginie bowiem podczas ataków na duże ssaki kopytne, które – w razie porażki – potrafią uśmiercić swojego niedoszłego oprawcę.

Wiele z nich ginie również w walkach z niedźwiedziami, stadami wilków bądź, w przypadku naruszenia obcego terytorium, z innymi samcami tygrysów. Tradycyjnie jednak zagrożeniem numer jeden jest człowiek. We wschodniej Azji, a w szczególności w Chinach, bardzo rozwinięte jest kłusownictwo specjalizujące się w polowaniu na tygrysy i pozyskiwaniu z nich futra, pazurów czy kłów. Chińska medycyna ludowa bardzo ceni sobie części ciała tygrysów a futro to bardzo cenne trofeum myśliwskie.

Szacuje się, że na początku XX wieku w południowo-wschodniej Azji żyło ponad 100 tysięcy tygrysów, a w 2010 roku już tylko 3200. Figurują w Czerwonej Księdze IUCN jako gatunek zagrożony wyginięciem, z czego dwa podgatunki zaliczono do krytycznie zagrożonych, a trzy do wymarłych całkowicie. Tylko w ubiegłym wieku wyginęły trzy podgatunki, to jest: kaspijski, balijski i jawajski.

Aktualnie tygrysy są pod ścisłą ochroną, a 13 krajów, w których żyją na wolności, zawarło porozumienie, którego efektem są plany podwojenia liczebności tygrysów do 2022 roku. Istnieje szansa choćby na częściowe powodzenie biorąc pod uwagę, że w 2016 roku zanotowano już 3890 osobników, a więc o 690 więcej niż jeszcze 6 lat wcześniej.

Ciekawostki o tygrysie azjatyckim

• Wprawdzie tygrys azjatycki jest największym drapieżnym ssakiem z rodziny kotowatych, ale istnieje w niewoli nieco większa odmiana. Mowa o legrysie, który jest mieszańcem samca lwa z samicą tygrysa. Jest to wynik celowego krzyżowania, które praktycznie nie zdarza się w naturalnym środowisku ze względu na różnice w zasięgu występowania i konflikty między oboma gatunkami. Umaszczenie legrysów łączy zwykle cechy lwa i tygrysa. Ponadto, są od nich większe i żyją dłużej. Samce są bezpłodne, ale samice mogą rodzić potomstwo.
• Tygrysy azjatyckie są bardzo żarłoczne. Jednorazowo zjadają od 20 do 35 kilogramów mięsa a wygłodniałe potrafią zjeść nawet 50 kg. Pomiędzy jedną ofiarą a drugą są w stanie jednak głodować kilka dni.
• Mimo iż są bardzo sprawnymi drapieżnikami, to, szacuje się, że tylko 1 na 10-20 ataków kończy się powodzeniem. Kiedy już jednak upolują, są w stanie z 50-kilogramową ofiarą w pysku skoczyć na wysokość nawet 2 metrów.
• Ze wszystkich żyjących obecnie 3890 osobników aż połowa żyje w Indiach, gdzie utworzono 18 specjalnych rezerwatów. Dla hinduskiego rządu było to zadanie niezwykle trudne politycznie, ponieważ wymagało nie tylko wyznaczenia terenu na mapie, lecz także fizyczną ingerencję w życie obywateli. W wyniku tych działań około 6000 wiosek trzeba było przesiedlić w rejony buforowe. Włącznie ze wspomnianymi „buforami” powierzchnia wszystkich rezerwatów w Indiach liczy 28 000 km² z czego 10 000 km² stanowią tereny całkowitej ochrony, pozbawionej jakiejkolwiek ingerencji człowieka.