Tylko kilka ssaków przechodzi menopauzę. Orki, jak się okazuje, są wyjątkiem
Rozmnażanie, obok m.in. oddychania i wydalania, to jedna z czynności życiowych łączących wszystkie istoty żywe. Co ciekawe, tylko ludzie i cztery z wielu gatunków waleni przechodzą menopauzę – proces, po którym dalsza prokreacja nie jest możliwa, ale pozostałe czynności życiowe pozostają nienaruszone.
W tym artykule:
Menopauza, nazywana też przez naukowców fazą poreprodukcyjną, to ewolucyjna zagadka. Do tej pory badaczom nie udało się jednogłośnie ustalić, skąd się wzięła i dlaczego. Według przewodnich teorii cecha ta miała wyewoluować po to, żeby starsze samice mogły pomóc w wychowywaniu potomstwa młodszych osobników.
To rekiny dbają o zdrowie oceanów. Ich brak może doprowadzić do katastrofy
Podwodne drapieżniki odgrywają kluczową rolę w stabilizowaniu swoich ekosystemów — to szczególnie ważne w obliczu postępujących zmian klimatycznych.
Nowa populacja genetyczna orek
Według badań opublikowanych na łamach czasopisma naukowego „Ecology and Evolution”, istnieją genetyczne dowody na to, że menopauzę przechodzi również unikalna populacja orek (Bigg's) zamieszkująca wybrzeża stanu Waszyngton i Kolumbii Brytyjskiej. Wcześniej naukowcy uważali, że w przypadku tych mierzących nawet 8 m długości zwierząt wystąpienie fazy poreprodukcyjnej jest mało prawdopodobne. Dodajmy, że orki są jednym z najbardziej zróżnicowanych gatunków zwierząt – żyją we wszystkich siedmiu oceanach. Dzielą się na wiele populacji genetycznych, które różnią się, chociażby dietą czy miejscem występowania.
Mia Nelson, główna autorka badania, mówi, że znane jej orki żyją w stałych strukturach społecznych składających się z matek, potomstwa i dalekich krewnych. Osobniki bardzo rzadko opuszczają swoją grupę i nawet kiedy nie mają już zdolności rozrodczych, mogą dalej brać czynny udział w rodzicielstwie swoich wnuków. Badane orki Bigg's żyją jednak w znacznie mniejszych stadach (matka i potomstwo), dlatego w ich przypadku trudno zastosować teorię o babciach.
Bukowe lasy Bieszczad wpisane na listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO
Na myśl o Bieszczadach nie wszyscy myślą o bukach. To właśnie te drzewa trafiły na listę UNESCO.
Menopauza u ssaków
Aby potwierdzić, że orki Bigg's rzeczywiście przechodzą menopauzę, Nielsen i jej współpracownicy, przeanalizowali dane zebrane od nich i ich kuzynów z innej populacji genetycznej w ciągu 40 lat. Informacje uwzględniały daty urodzenia i śmierci poszczególnych wielorybów, a także harmonogram okresów rozrodczych. Jak się okazało, wiele je łączy, w tym m.in. upodobanie do podobnych siedlisk. Poza strukturą społeczną różni je też dieta. Orki rezydenci z Ameryki Północnej żywią się wyłącznie rybami, a populacja Brigg's zjada też inne ssaki, przykładowo foki. Obie przestają rodzić po 30. roku życia, ale dożywają od 60 do nawet 80 lat.
Odkrycie zaskoczyło naukowców. Zespół przewidywał, że nawet jeśli orki Bigg's przechodzą menopauzę, to dochodzi do niej później. Badacze skłaniają się ku hipotezie, że odpowiedzialnym za to podobieństwo między populacjami musi być ich wspólny starożytny przodek.
Co z korzyściami ewolucyjnymi menopauzy u orek? Naukowcy wyjaśniają, że starsze samice pełnią później rolę przewodników, pokazując stadu najlepsze miejsca do polowań. Orki po menopauzie nie muszą też walczyć z innymi członkiniami grupy o partnerów, co reguluje relacje w grupie.
Nielsen planuje przeprowadzić kolejne obserwacje za pomocą dronów, które pomogą jej jeszcze lepiej zrozumieć relacje między waleniami.