Wrona siwa to jeden z najinteligentniejszych ptaków. Dzięki temu dobrze odnalazła się w środowisku miejskim

Spis treści:

1. Jak wygląda wrona siwa?
2. Głos wrony siwej
3. Gdzie występuje wrona siwa?
4. Czym żywi się wrona siwa?
5. Tryb życia wrony siwej
6. Inteligencja wrony siwej

Krukowate tworzą ogromną rodzinę, na którą składa się około 130 gatunków. W Polsce gnieździ się siedem z nich: kruk, gawron, kawka, sroka, sójka, orzechówka i bohaterka tego artykułu – wrona siwa. Jest podobna do niektórych ze swoich krewniaków, jednak ma też wiele osobliwych cech, dzięki którym dość łatwo można odróżnić ją od pozostałych gatunków.

Jak wygląda wrona siwa?

Wrona siwa jest średniej wielkości przedstawicielem rodziny krukowatych. Rozpiętość skrzydeł tego ptaka zamyka się w przedziale od 80 do 100 cm. Długość ciała wynosi 45–55 cm. Ogon mierzy około 18,5 cm. Przeciętna masa ciała przedstawicieli tego gatunku to 400–500 g. Samce są nieco większe i masywniejsze od samic. W obrębie swojej rodziny, wrona siwa wielkością ustępuje tylko krukowi.

Charakterystyczną cechą wrony siwej jest jej upierzenie (identyczne u samców i samic). Grzbiet i brzuch ptaka są barwy popielatej. Natomiast pióra pokrywające górną część piersi, głowę i skrzydła mają kolor czarny z metalicznym połyskiem. Identyczną barwę ma ogon.

Nieznacznie zakrzywiony dziób jest czarny i masywny. U jego podstawy można zauważyć osłaniający nozdrza pęczek piór. Tęczówki oczu mają kolor ciemnobrązowy, niemal czarny (u dojrzałych osobników, u młodych są jasnoniebieskie). Nogi są czarne, pokryte łuskami.

Jak rozpoznać wronę siwą?

Przedstawicieli tego gatunku łatwo pomylić z gawronem lub kawką. Rzeczywiście, wszystkie trzy gatunki reprezentują tę samą rodzinę i są do siebie podobne. Jednak jak to zwykle bywa, diabeł tkwi w szczegółach.

W porównaniu z gawronem, wrona siwa ma znacznie masywniejszy dziób, który jest jednolicie czarny (u dorosłych gawronów u nasady widoczny jest białawy kolor). Jej sylwetka jest bardziej zaokrąglona, a nogi – całkowicie odsłonięte.

Z kolei dziób kawki jest wyraźnie krótszy od wroniego. Jest też mniejsza od swojej kuzynki – kawka jest zaliczana do tej samej „kategorii wagowej”, co gołąb. Nie można nie wspomnieć, że jej tęczówki są jasne, niemal srebrzyste, a barwa piór, choć też szaro-czarna, nie kontrastuje tak wyraźnie.

Głos wrony siwej

Wrona siwa wydaje z siebie odgłosy charakterystyczne dla przedstawicieli rodziny krukowatych. Mowa o donośnym, w niektórych kręgach kulturowych uznanym za złowieszcze, krakaniu – ochrypłym i szorstkim, ale cichszym od zawołania gawrona. Najbardziej „gadatliwa” jest podczas lotu, ale ochoczo kracze także na noclegowiskach. Tempo i natężenie głosu jest uzależnione od sytuacji.

Gdzie występuje wrona siwa?

Wrona siwa zamieszkuje Europę na obszarze od Półwyspu Apenińskiego i Łaby po Ural. W Polsce jest ptakiem średniolicznym. Można spotkać ją przede wszystkim w dolinach rzek, nad jeziorami i na pogórzu, gdzie najłatwiej jest o pokarm i dogodne miejsce do założenia gniazda. W górach dolatuje do wysokości 1300 m n.p.m. Gnieździ się także na obrzeżach lasów i śródpolnych zadrzewień. Jej środowiskiem są także otwarte tereny parkowe, pastwiska i łąki.

Należy podkreślić, że mówimy tu o gatunku wszędobylskim. Już w latach 30. XX wieku wrona siwa zaczęła gnieździć się w Warszawie. Obecnie można ją spotkać w większości dużych i średnich miast. Przystosowanie do życia w środowisku miejskim jest zasługą osobliwych cech tego ptaka, na które składają się ciekawość, zdolności obserwacyjne, spostrzegawczość, doskonała pamięć i inteligencja. Dobrze czuje się w miejskich parkach, ale wybiera także osiedla oferujące łatwy dostęp do pokarmu, zwłaszcza w okresie zimowym. Często można spotkać ją także na składowiskach odpadów.

Czym żywi się wrona siwa?

Wrona siwa jest ptakiem wszystkożernym. Preferuje pokarm zwierzęcy. Zjada owady, dżdżownice, ślimaki i inne bezkręgowce. Gustuje też w płazach i gadach. Właśnie dlatego preferuje tereny położone w dolinach rzek i przy zbiornikach wodnych, gdzie pokarmu ma pod dostatkiem. Należy jednak podkreślić, że poluje też na drobne ssaki i niewielkie ptaki.

Większe gryzonie, jak choćby nutria amerykańska, są poza jej zasięgiem, ale mniejsze, jak norniki i myszy, stanowią dla wrony łatwą zdobycz. Jej ofiarą padają pisklęta innych ptaków. W obrębie gatunku zdarzają się przypadki kanibalizmu – dojrzałe osobniki zjadają pisklęta innych wron. Bywa, że wrona pożywia się większymi ptakami, ale najczęściej są to chore osobniki, które nie są w stanie podjąć walki.

Wrony siwe bywają padlinożercami – żerują na martwych zwierzętach. Plądrują gniazda innych ptaków w poszukiwaniu jaj. Dietę wzbogacają też w pokarm roślinny: owoce drzew i krzewów, nasiona, trawy i zboża. Dieta wrony siwej jest uzależniona przede wszystkim od pory roku i zasobów, jakie oferuje lokalne środowisko.

Tryb życia wrony siwej

Wrona siwa pierwotnie była ptakiem wędrownym i obecnie nadal prowadzi taki tryb życia. Należy jednak podkreślić, że w przypadku polskiej populacji, dotyczy to wyłącznie osobników żyjących na terenach zielonych – w dolinach rzek, nad brzegami zbiorników wodnych itp. Te wraz z nastaniem zimy odlatują do miejsc znajdujących się w zachodniej części zasięgu występowania tych ptaków. Z kolei wrony gniazdujące w miastach nie odbywają wędrówek. Wynika to z faktu, że w miastach nawet srogie mrozy nie zmniejszają podaży pożywienia.

Gniazdo wrony siwej

Wrony siwe wiją swoje gniazda na obrzeżach lasów i zadrzewień, a na terenach miejskich – w parkach, na budynkach i dźwigach budowlanych. Do budowy przystępują w marcu. Schronienie wiją z gałązek i patyków. Wylepiają je błotem lub gliną. Koszykową konstrukcję moszczą łykiem drzew (zwykle topól), mchem, korzonkami, trawami, sierścią zwierząt lub piórami innych ptaków. Inaczej niż gawrony, wrony siwe zawsze gnieżdżą się pojedynczo.

Lęgi wrony siwej

Przedstawiciele tego gatunku tworzą monogamiczne pary. Wyprowadzają jeden lęg w ciągu roku. W połowie kwietnia samica składa od 4 do 6 jaj (zielonkawych z brunatnymi lub oliwkowymi plamami, różnobiegunowych i silnie wydłużonych). Są wysiadywane już od złożenia pierwszego, na zmianę przez samicę i samca, przez ok. 3 tygodnie.

Młode opuszczają gniazdo w wieku 5 tygodni. Są wtedy dość nieporadne, ale nad ich bezpieczeństwem czuwają ptasi rodzice. Wrony potrafią zaciekle bronić swoich piskląt, nawet przed większymi od siebie drapieżnikami. Odważnie atakują inne ptaki, a nawet koty. Zdarzają się też przypadki ataku na ludzi, którzy znaleźli się w pobliżu gniazda.

Inteligencja wrony siwej

Krukowate są uważane za jedne z najinteligentniejszych ptaków. Nie bez przyczyny, czego dowodem są umiejętności wrony siwej. W środowisku miejskim te sprytne ptaki doskonale wiedzą, które śmietniki mają plądrować w poszukiwaniu czegoś smacznego. Właśnie dlatego często można spotkać je na tyłach lokali gastronomicznych. To jednak jeszcze nic niezwykłego. W zdumienie wprawia sposób, w jaki ten ptak radzi sobie z orzechami.

By rozbić twardą łupinę, wrona z odpowiedniej wysokości zrzuca orzech na betonowe lub asfaltowe podłoże. Jeżeli próba nie zakończyła się sukcesem, powtarza tę czynność aż do skutku. Ma też w zanadrzu inną strategię – zrzuca orzech na jezdnię, przysiada na gałęzi i cierpliwie czeka, aż przejedzie po nim samochód.

Myślenie abstrakcyjne potwierdzone naukowo

Przypadek? Otóż, nie. Wrony sprawnie rozwiązują nawet bardziej skomplikowane problemy. Dowodzą tego badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Moskiewskiego. Chcąc sprawdzić inteligencję tych ptaków, badacze postawili przed nimi trzy kubki, z czego jeden był niższy od pozostałych. Na najniższym znajdowała się karta ze wzorem. Na pozostałych także, ale tylko jedna była zbieżna z tą, która znajdował się na najniższym. Jeżeli ptak wybrał kartę z takim samym wzorem, dostawał coś smacznego.

Wrony doskonale poradziły sobie z tym problemem. Bez wcześniejszego treningu potrafiły zrozumieć, o co chodzi naukowcom i typować trafny wzór. To jednoznacznie dowiodło, że te niezwykłe ptaki cechują się zdolnością abstrakcyjnego myślenia.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.