Wyginęły w czasach dinozaurów. Malowidła ukazujące te zwierzęta odkryto w Afryce

Spis treści:

1. Tajemnicze zwierzę z kłami
2. Dicynodonty w sztuce naskalnej
3. Lud San – pierwsi archeolodzy i paleontolodzy

Sztuka naskalna jest skarbnicą wiedzy na temat wierzeń dawnych ludów i środowiska, w którym żyły. Najbardziej słynne są malowidła pochodzące z zachodniej Europy – Francji i Hiszpanii. Pochodzą z czasów paleolitu, mają zatem nawet kilkadziesiąt tysięcy lat. Zachowały się w jaskiniach i ukazują zwierzęta, ale też różnego rodzaju symbole.

Sztuka naskalna jest fenomenem znanym na całym świecie. Ryty i malowidła są interpretowane na różne sposoby. Interesujące spostrzeżenia na temat takich obraz z Republiki Południowej Afryki opublikowano właśnie na łamach czasopisma naukowego „Plos ONE”.

Tajemnicze zwierzę z kłami

Prof. Julien Benoit z Uniwersytetu Witwatersrand w Johannesburgu w RPA przeanalizował malowidła naskalne wykonane na ścianie skalnej określanej Panelem Rogatego Węża. Widać na nich różne zwierzęta i inne przedstawienia. Wykonała je społeczność San w latach 1821–1835.

Wśród namalowanych zwierząt znalazła się też zagadkowa postać. To istota o długim ciele z kłami skierowanymi w dół. Różni się również od słonia brakiem trąby. Na innych malowidłach są tez zwierzęta z kłami zwróconymi w górę, które znane są współcześnie

Naukowiec był zdziwiony, bo nie był w stanie przypisać tego przedstawienia do żadnego żyjącego obecnie w okolicy gatunku. Było to tym bardziej zagadkowe, że malowidła mają około 200 lat. A w tym czasie w RPA nie wyginęło takie zwierzę. Co zatem lud San namalował na Panelu Rogatego Węża?

Według prof. Benoita jest to dicynodont, czyli zwierzę wymarłe wraz z pojawieniem się dinozaurów. Dicynodonty były pierwszymi lądowymi zwierzętami roślinożernymi, które zamieszkiwały całą Ziemię. Jeśli lokalne społeczności nie mogły stanąć z nimi twarzą w twarz, to skąd wiedziały o ich istnieniu? Na te pytania należało poszukać odpowiedzi.

Dicynodonty w sztuce naskalnej

Dicydonty zostały odkryte i opisane przez angielskiego naukowca, sir Richarda Owena dopiero w połowie XIX wieku. Stało się to zatem co najmniej dziesięć lat później od powstania malowideł w dzisiejszej RPA. – Malowidło to potwierdza, że pierwsi mieszkańcy południowej Afryki, łowcy-zbieracze San, odkryli skamieniałości, zinterpretowali je i włączyli do swojej sztuki naskalnej i systemu wierzeń – uważa prof. Benoit.

Oznacza to, że południowoafrykańska sztuka naskalna prawdopodobnie inspirowana była dawno wymarłymi gatunkami. Lokalne społeczności były zaintrygowane skamieniałościami niemniej niż nowożytni naukowcy. Zdaniem prof. Benoita, w lokalnych wierzeniach ludu San pojawiają się duże zwierzęta, które kiedyś wędrowały po tym regionie, ale obecnie wymarły.

Lud San – pierwsi archeolodzy i paleontolodzy

Zwierzę z kłami na panelu naskalnym przyjmuje pozę z grzbietem wygiętym w szeroką i płaską literę U, co jest niezwykłe w sztuce naskalnej San. Przywodzi to na myśl tzw. opistotoniczną „pozę śmierci”, często widoczną wśród skamieniałych szkieletów w okolicy. Skóra zwierzęcia jest nakrapiana, co jest zgodne z brodawkowatą zmumifikowaną skórą zachowaną w niektórych skamieniałościach dicynodontów na tym obszarze.

Basen Karoo w południowej Afryce słynie z obfitości dobrze zachowanych skamieniałości, w tym dicynodontów, które często wystają z zerodowanej ziemi. Istnieją archeologiczne dowody na to, że lud San mógł zbierać skamieniałości i włączać je do swoich dzieł sztuki. Jednak zakres rdzennej wiedzy na temat paleontologii jest słabo poznany w całej Afryce. Tak czy owak wygląda na to, że społeczności te były pierwszymi „archeologami” i „paleontologami”.

– Zdolność ludu San do obserwowania i interpretowania swojego środowiska w zasadniczo naukowy sposób jest dobrze znana. Ich umiejętności tropienia na podstawie obserwowanych śladów są znane precyzji – pisze prof. Benoit. Dalsze badania nad rdzennymi kulturami mogą rzucić więcej światła na to, w jaki sposób ludzie na całym świecie włączali skamieniałości do swojej kultury.

Źródło: Plos ONE.

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.