Znaleziono najmniejszego kręgowca świata. Na twoim paznokciu zmieściłyby się dwa takie zwierzęta
Żyjąca w Brazylii żaba Brachycephalus pulex to najmniejszy kręgowiec świata. Dorosły samiec tego gatunku jest wielkości ziarenka groszku.
W tym artykule:
Jakie jest największe zwierzę, które żyje obecnie na Ziemi? Z odpowiedzią na to pytanie nie ma większego kłopotu. To płetwal błękitny, potężny morski ssak. Długość jego ciała może przekraczać nawet 33 metry.
A kto znajduje się na drugim końcu skali? Jakie zwierzę jest najmniejsze spośród wszystkich kręgowców – podtypu strunowców, do którego należą ryby, płazy, gady, ptaki i ssaki? Tutaj sprawa nie jest już taka prosta. Dotychczasowy rekordzista to żaba Paedophryne amauensis, odkryta zaledwie dwanaście lat temu w deszczowych lasach Papui-Nowej Gwinei.
Jednak P. amauensis została właśnie zdetronizowana. Na łamach czasopisma „Zoologica Scripta” naukowcy donoszą o znalezieniu jeszcze mniejszego płaza. To brazylijska żaba Brachycephalus pulex. Samce tego gatunku mają tylko nieco ponad 7 mm długości. Tym samym są najmniejszymi kręgowcami świata – przynajmniej spośród tych, które na razie odkryto.
Miniaturowe rybki i żabki
Żaby – formalnie nazywane płazami bezogonowymi – to najliczniejsza grupa płazów. Znamy kilka tysięcy ich gatunków. Zdarzają się wśród nich giganty, takie jak goliat płochliwy – żyjąca w Afryce żaba, która może ważyć nawet 3 kilogramy i mieć 30 cm długości. Jednak goliat to wyjątek. Zazwyczaj żaby mają kilka–kilkanaście centymetrów długości.
Najmniejszy kameleon świata mieści się na opuszku palca. Jednym rozmiarem jednak imponuje
Brookesia nana, nazywany też nanokameleonem, to najmniejszy kameleon na świecie. Długość ciała tej plamistej, brązowej jaszczurki zazwyczaj nie przekracza cala (2,54 cm) – spokojnie może ...
Wśród nich istnieją również żaby miniaturowe. Mogą mieć zaledwie centymetr długości albo nawet jeszcze mniej. Dotychczasowy rekordzista – Paedophryne amauensis – miał 7,7 mm. Okazał się mniejszy od wcześniejszego króla małych kręgowców: indonezyjskiej ryby z rodziny karpiowatych długości 7,9 mm.
Żaba wielkości groszku
O istnieniu najnowszego pretendenta do „małości” naukowcy wiedzieli już w poprzedniej dekadzie. Wtedy udało im się natrafić na pierwsze osobniki należące do gatunku Brachycephalus pulex. Odkryto jedyne znane siedlisko tych żab. Były to dwa zalesione wzgórza w południowej Bahii, w Brazylii. W 2011 r. opisano kilka zabranych stamtąd żab, jednak nie przebadano ich gonad. A bez tego nie można było stwierdzić, czy są to dorosłe osobniki.
W 2019 roku naukowcy ponownie przebadali żabki B. pulex. Tym razem mieli do dyspozycji 46 zwierząt. Przyjrzeli się ich gonadom, a także budowie jamy gębowo-gardzielowej. Pozwoliło to wybrać dorosłe samce. A następnie zmierzyć ich średnią długość ciała.
Ile wynosiła? Tylko odrobinę powyżej 7 mm. Samce okazały się przy tym nieco mniejsze od samic.
Dlaczego niektóre żaby są takie małe?
− To całkowicie jasne. Są to naprawdę potencjalnie najmniejsze istniejące żaby na świecie – komentuje na łamach „New Scientista” Mark Scherz, niezaangażowany w badania herpetolog z Muzeum Historii Naturalnej w Kopenhadze. A tym samym najmniejsze znane kręgowce.
Miniaturowe żaby różnią się od pozostałych płazów bezogonowych budową ciała. Mogą się u nich pojawiać dziwne anomalie anatomiczne. Takie jak „zanik paliczków zarówno w kończynach przednich, jak i tylnych oraz redukcja elementów kostnych” – piszą autorzy najnowszej pracy. Również uszy miniaturowych płazów mogą być słabo rozwinięte. Do tego stopnia, że żaby mogą mieć kłopot ze słyszeniem nawoływań zalotników.
Dlaczego zatem niektórym żabom „opłaca się” zmniejszać rozmiary ciała? Najmniejsze gatunki żyją w bardzo wilgotnych środowiskach. Prawdopodobnie małe rozmiary pozwalają im eksplorować niszę: zakamarki ściółki lasów deszczowych, niedostępne dla większych żab.
Źródła: New Scientist, Zoologica Scripta, science.org, Scientific Reports.
Nasz ekspert
Magdalena Salik
Dziennikarka naukowa i pisarka, przez wiele lat sekretarz redakcji i zastępczyni redaktora naczelnego magazynu „Focus". Wcześniej redaktorka działu naukowego „Dziennika. Polska, Europa, Świat”. Pasjami czyta i pisze, miłośniczka literatury popularnonaukowej i komputerowych gier RPG. Więcej: magdalenasalik.wordpress.com