Zyzuś tłuścioch wygląda groźnie. Czy ten pająk jest niebezpieczny dla ludzi?
Zyzuś tłuścioch nosi zabawną nazwę, ale osobom, które spotkają tego pająka, może nie być do śmiechu. Każdy, kto wie jak wygląda czarna wdowa, od razu dostrzeże pewne podobieństwa do australijskiego gatunku. Czy zyzuś tłuścioch jest tak groźny, na jakiego wygląda? Czy można spotkać go w Polsce? Na te i inne pytania odpowiadamy poniżej.
W tym artykule:
- Co to jest zyzuś tłuścioch?
- Jak wygląda zyzuś tłuścioch?
- Czy zyzuś tłuścioch jest jadowity?
- Gdzie występuje zyzuś tłuścioch?
- Zyzuś tłuścioch, czyli „muzykalny pająk”
- Czym żywi się zyzuś tłuścioch?
- Sieć zyzusia tłuściocha
Pająki cieszą się sympatią przeważnie tylko wśród miłośników tego rzędu. Nie jest to specjalnie zaskakujące. Nie są towarzyskie ani urodziwe. Przeciwnie, wyglądają groźnie i człowiek instynktownie kojarzy je z zagrożeniem. Nic więc dziwnego, że większości przypisywana jest groźnie brzmiąca nazwa. Są jednak pewne wyjątki, bo raczej nikt nie skojarzy nazwy „zyzuś tłuścioch” z potencjalnym niebezpieczeństwem.
Co to jest zyzuś tłuścioch?
Trzeba przyznać, że nazwa „zyzuś tłuścioch” należy do najbardziej osobliwych w polskiej nomenklaturze i w żaden sposób nie zdradza, jakie zwierzę ją nosi. Kryje się pod nią Steatoda bipunctata – pająk z rodziny omatnikowatych, znany też jako „fałszywa czarna wdowa”.
Przydomek zyzusia tłuściocha wskazuje na pokrewieństwo z jednym z najbardziej jadowitych pająków Australii. To prawda, oba gatunki należą do tej samej rodziny i są do siebie dość podobne. Na tyle podobne, że nie trudno o pomyłkę.
Jak wygląda zyzuś tłuścioch?
Zyzuś tłuścioch to niewielki pająk. Osiąga do 8 mm długości (samice są większe od samców). Jest zatem mniejszy niż choćby kolczak zbrojny. Kulisty, pękaty odwłok jest czarno-brązowy, z jaśniejszym pasem środkowym. Na jego powierzchni widoczne są cztery ciemniejsze punkty. To tzw. apodemy, czyli punkty zaczepu mięśni odpowiedzialnych za skurcze serca.
Największe pająki na świecie – gdzie występują i jak wyglądają?
Jak wyglądają największe pająki na świecie? Gdzie żyją i czy rzeczywiście są tak niebezpieczne, jak sugeruje to ich wygląd?
Dość krótkie odnóża, krótsze niż u większości omatnikowatych, są brązowe. Występują na nich czarne obwódki. Kądziołki przędne są jasne.
Czy zyzuś tłuścioch jest jadowity?
Pokrewieństwo z czarną wdową i podobieństwo do niebezpiecznego krewniaka nie oznacza, że zyzuś tłuścioch stanowi zagrożenia dla człowieka. Rodzina omatnikowatych obejmuje ponad 2350 gatunków, z czego większość nie jest niebezpieczna. Dotyczy to także zyzusia tłuściocha.
Steatoda bipunctata jest pająkiem jadowitym i może ukąsić, gdy poczuje się zagrożony. Należy jednak podkreślić, że nie stanowi zagrożenia dla życia człowieka, a najczęściej także dla zdrowia. Zazwyczaj jedyną konsekwencją bliskiego spotkania z zyzusiem tłuściochem jest ból o niezbyt dużym nasileniu w miejscu zaaplikowania jadu i utrzymujący się do dwóch dni ból stawów. U niektórych osób może pojawić się opuchlizna.
Bardzo rzadko pojawia się owrzodzenie. W skrajnych przypadkach może zajść konieczność amputowania ukąszonej kończyny. Czy to oznacza, że należy się bać zyzusia tłuściocha? Cóż, nie do końca. Należy zdać sobie sprawę z faktu, że wiele pospolitych pająków dysponuje zębami jadowymi, które mogą przebić ludzką skórę. A każda toksyna może wywołać niebezpieczne skutki, zwłaszcza u osób wrażliwych na działanie jej składników.
Gdzie występuje zyzuś tłuścioch?
Osobniki z gatunku Steatoda bipunctata występują w całej Europie. Najczęściej można je spotkać do wysokości 800 m n.p.m., choć należy wspomnieć, że w Alpach są obecne są na wysokościach do 2000 m n.p.m.
Zyzuś tłuścioch to gatunek synantropijny, co oznacza, że przystosował się do życia w środowisku przekształconym przez człowieka. Pająk wije swoje sieci w domach i piwnicach. Można spotkać go pod parapetami, a także w przydomowych ogródkach.
Zyzuś tłuścioch w Polsce
Opisywany gatunek występuje także w Polsce. Zyzuś tłuścioch jest obecny w całym kraju. Nie jest jednak łatwo natknąć się na niego. Największą aktywność wykazuje nocą. Samce rzadko opuszczają swoje schronienie, najczęściej w okresie godowym, gdy samiec przenosi się na pajęczynę samicy. Samice są od nich nieco aktywniejsze.
Zyzuś tłuścioch, czyli „muzykalny pająk”
Skoro o godach mowa, jesienią, gdy u tego gatunku zaczyna się okres rozrodczy, można usłyszeć charakterystyczną „pieśń” zyzusia tłuściocha. Samce wydają dźwięki o częstotliwości 1000 Hz, przypominające ćwierkanie. Swoją charakterystyczną „pieśń” zyzuś tłuścioch generuje poprzez pocieranie przedniej krawędzi odwłoka o tylną część głowotułowia. W ten sposób stara się zwabić samicę.
Czym żywi się zyzuś tłuścioch?
Zyzuś tłuścioch to aktywny łowca, które swoje ofiary łapie w sieć. Żywi się małymi owadami i innymi drobnymi bezkręgowcami, ale czasami w jego pajęczynę zaplątuje się zdobycz większa od łowcy. Steatoda bipunctata radzi sobie z nią bez większego kłopotu. Gdy ofiara zawiśnie w sieci, zyzuś tłuścioch opuszcza schronienie i omotuje swą zdobycz. Następnie zadaje śmiertelne ukąszenie.
Sieć zyzusia tłuściocha
Tak jak pozostałe omatnikowate, zyzuś tłuścioch wije dość „niechlujne” trójwymiarowe sieci (najczęściej w kątach i zagłębieniach). Niedbały wygląd nie umniejsza jednak wartości łowieckiej tego narzędzia. Na końcach skierowanych w dół nici łownych znajduje się kleista substancja. Gdy ofiara przyklei się do niej, nić ulega oderwaniu. Zdobycz zawisa i nie jest w stanie uwolnić się. Pozostaje jej tylko czekać na łowcę, który w mgnieniu oka zjawia się na miejscu.
Nasz ekspert
Artur Białek
Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.