Gerlach: najwyższy szczyt Tatr. Znane i mniej znane fakty o największej z tatrzańskich gór

W tym artykule:

1. Gdzie leży Gerlach?
2. Masyw Gerlacha ma kilka wierzchołków
3. Gerlach jest nie tylko najwyższy, ale i najwybitniejszy
4. Historia nazwy Gerlacha
5. Historia zdobycia Gerlacha
6. Jak wejść na Gerlach?
7. Najwyższy szczyt Tatr Polskich: Rysy w porównaniu z Gerlachem

Jest celem ambitnych miłośników gór, a także ogromnym, majestatycznym górskim masywem. Najwyższy szczyt Tatr, czyli Gerlach to góra fascynująca i przyciągająca śmiałków od ponad stu lat.

Gdzie leży Gerlach?

Gerlach to szczyt najwyższy w całych Tatrach – łańcuchu górskim leżącym w Polsce i na Słowacji. Tatry to z kolei najwyższe pasmo całych Karpat, czyli największego łańcucha górskiego Europy Środkowej. Góry wyższe od Tatr znajdziemy dopiero w Alpach na zachodzie i na Kaukazie na wschodzie. Tatry dzielą się na Tatry Zachodnie i Wschodnie. Te drugie zaś na Tatry Wysokie i Bielskie. Gerlach leży w Tatrach Wysokich, na terytorium Słowacji. W Polsce leży północna część Tatr Wysokich i Tatr Zachodnich.

Masyw Gerlacha ma kilka wierzchołków

Najwyższy szczyt Tatr to tak naprawdę tylko jeden z wierzchołków Gerlacha. Góra ta to duży, poszarpany masyw, składający się z wielu szczytów i przełączek. Prócz najwyższego punktu są to m.in. Zadni Gerlach, Pośredni Gerlach, Gerlachowska Czuba i Mały Gerlach. Masyw otaczają doliny: Wielicka, Batyżowiecka, Kacza i Białej Wody. Najbliższa miejscowość to Tatrzańska Polanka.

Gerlach jest nie tylko najwyższy, ale i najwybitniejszy

Uwagę wszystkich zainteresowanych zdobywaniem szczytów przyciąga nie tylko sama wysokość Gerlacha. Także jego wybitność. Co to takiego? Wybitność (inaczej: minimalna deniwelacja względna) to minimalna wysokość potrzebna do zejścia z danego szczytu przed wejściem na inny, wyżej położony teren. W pewnym uproszczeniu: to wysokość od gruntu (lub najbliższej przełęczy) do szczytu. Potrafi różnić się znacząco od standardowej wysokości mierzonej od poziomu morza.

Wybitność Gerlacha robi wrażenie – to aż 2355 m. Dla porównania, wybitność kolejnego pod tym względem tatrzańskiego szczytu – Bystrej – to tylko 562 metry. A wybitność naszych Rysów to tylko 163 m. W Polsce najwybitniejszym szczytem jest Śnieżka. Przy wysokości nad poziomem morza wynoszącej 1603 m, jej wybitność to aż 1203 m.

Historia nazwy Gerlacha

Gerlach to nazwisko komesa (urzędnika) z miejscowości Spiska Sobota, wymienione w dokumencie z 1326 roku. Dziś teren ówczesnej Spiskiej Soboty to dzielnica Popradu, słowackiego miasta u stóp Tatr. Na Słowacji obowiązują nazwy Gerlachovský štít i Gerlachovka. W Niemczech – Gerlsdorfer Spitze i Gerlach, a na Węgrzech Gerlachfalvi-csúcs.

Między rokiem 1896 a 1959 nazwa szczytu odzwierciedlała burzliwą historię regionu. Gerlach kolejno stawał się Szczytem Franciszka Józefa, Szczytem Legionistów, Szczytem Polskim, Szczytem Słowackim, wreszcie Szczytem Stalina. Do oryginalnej nazwy powrócono w roku 1959 i używa się jej do dziś.

Historia zdobycia Gerlacha

Pierwsze udokumentowane wejścia na najwyższy szczyt Tatr pochodzą z XIX wieku. W 1834 roku okoliczni myśliwi prawdopodobnie stanęli na szczycie Gerlacha podczas polowania na kozice. W 1955 szczyt zdobyli dwaj polscy botanicy – Zygmunt Bośniacki i ks. Wojciech Grzegorzek. Austriaccy kartografowie byli na szczycie w roku 1868.

Z roku na rok zdobywanie Gerlacha stawało się coraz popularniejsze. W roku 1875 zanotowano już sześć wejść, m.in. polskiego lekarza i zapalonego taternika Tytusa Chałubińskiego. Zimą na Gerlach pierwsi weszli Polak Janusz Chmielowski i Węgier Karoly Jordan, w 1905 roku. W 1997 roku na szczycie postawiono metalowy krzyż.

Jak wejść na Gerlach?

Nie tylko wybitność Gerlacha sprawia, że jest szczytem dość trudnym dla przeciętnego turysty. Na jego szczyt nie prowadzi żaden znakowany szlak turystyczny, ani nawet ścieżka. Wchodzi się drogą wspinaczkową o trudności oznaczonej w tzw. skali tatrzańskiej jako I/II. Najczęściej używane drogi są silnie eksponowane i można z nich korzystać tylko w towarzystwie przewodnika.

Pierwsza trasa prowadzi z Doliny Wielickiej przez Wielicką Próbę. Druga z Doliny Batyżowieckiej przez Batyżowiecką Próbę. Obie „próby” to strome fragmenty, wymagające umiejętności wspinaczkowych i braku lęku wysokości. Na trasie w niektórych miejscach trzeba wspomóc się klamrami i łańcuchami. Obowiązkowe wyposażenie to kask i uprząż wspinaczkowa.

Bazą wypadową na Gerlach jest zwykle hotel górski Śląski Dom na wysokości 1600 m n.p.m. Na wejście i zejście trzeba zarezerwować przynajmniej 7 godzin. Gerlach jest szczytem popularnym, więc wyrusza się bardzo wcześnie rano. Korzystanie z licencjonowanego przewodnika jest obowiązkowe. Może to być zarówno przewodnik słowacki, jak i polski – ważne, by miał odpowiednie uprawnienia.

Może i nie są najwyższe na świecie, ale i tak zachwycają! Oto najpiękniejsze góry w Polsce

Polska nie jest krajem górskim, jednak żeby móc przeżyć niezapomnianą przygodę w malowniczej okolicy, nie trzeba wyjeżdżać za granicę. Gdyby zsumować długość wszystkich szlaków pies...

Najwyższy szczyt Tatr Polskich: Rysy w porównaniu z Gerlachem

A jak w porównaniu z Gerlachem prezentuje się najwyższy szczyt Tatr polskich, czyli Rysy? Z wysokością 2499 m n.p.m. są daleko na liście najwyższych szczytów Tatr. Wyższy od Rysów jest nie tylko Gerlach, ale aż 25 innych tatrzańskich wierzchołków. Wszystkie znajdują się oczywiście na Słowacji. Są to między innymi: Łomnica (2634 m n.p.m.), Lodowy Szczyt (2627 m n.p.m.) czy Kończysta (2538 m n.p.m.).

Rysy to także szczyt dużo łatwiejszy. Na jego wierzchołek prowadzą turystyczne szlaki piesze, oznaczone kolorem czerwonym i niebieskim. Do wejścia nie trzeba korzystać z pomocy przewodnika. Ale szczególnie szlak czerwony zawiera wymagające fragmenty o nachyleniu około 30 stopni. Podejście jest długie, kilka razy trzeba korzystać z łańcuchów. Choć niższe od Gerlacha, Rysy to także szczyt wymagający.