Kto pierwszy zdobył Mount Everest? Nowe odkrycie wstrząsnęło himalaistami

Spis treści:

1. Analiza zagadkowego buta pod Everestem
2. Pierwsi ludzie na szczycie świata. Tragiczna historia Irvine’a i Mallory’ego
3. Co się stało w czasie ataku szczytowego Mallory’ego i Sandiego?
4. Kluczem do zagadki zdobycia Everestu jest Sandy. Czy na pewno?
5. Kim był Sandy Irvine?
6. Przebieg wspinaczki Mallory’ego i Irvine’a i ich pośmiertne losy

Kiedy go zauważyli, nie mogli się pomylić: but wystawał ze stopionego lodu. Gdy podeszli bliżej, stwierdzili, że popękana skóra była stara i zużyta, a podeszwa ponabijana i ozdobiona stalowymi gwoździami, takimi, jakie stosowano w czasie minionej epoki wspinaczki.

Analiza zagadkowego buta pod Everestem

We wrześniu, na szerokiej przestrzeni lodowca Central Rongbuk, poniżej północnej ściany Mount Everestu, zespół dokumentalistów National Geographic, w skład którego wchodził fotograf i reżyser Jimmy Chin, wraz z filmowcami i wspinaczami Erichem Roepke i Markiem Fisherem, zbadał but dokładniej.

Wewnątrz odkryli stopę, szczątki, które natychmiast rozpoznali jako należące do Andrew Comyn Irvine’a lub Sandy’ego, jak go nazywano, który zniknął 100 lat temu wraz ze słynnym wspinaczem George’em Mallorym.

– Podniosłem skarpetę – mówi Chin, opisując ten moment – a tam czerwona etykieta z wyszytym napisem A.C. IRVINE. Chin mówi, że on i jego towarzysze zgodnie rozpoznali znaczenie tego momentu.

Pierwsi ludzie na szczycie świata. Tragiczna historia Irvine’a i Mallory’ego

Irvine i Mallory byli ostatni raz widziani 8 czerwca 1924 roku, gdy próbowali zostać pierwszymi ludźmi, którzy zdobyli najwyższy szczyt świata. Pytanie, czy zdobyli szczyt, jest największą zagadką wspinaczkową wszech czasów. Gdyby Irvine i Mallory odnieśli sukces, ich wyczyn miałby miejsce około 29 lat przed tym, jak Tenzing Norgay i Edmund Hillary ostatecznie zdobyli szczyt Everestu.

Szczątki Mallory'ego odnaleziono w 1999 roku, podczas gdy miejsce, w którym znajdowały się zwłoki Irvine’a, pozostało nieznane.

– To pierwszy prawdziwy dowód na to, gdzie skończył Sandy. Pojawiło się wiele teorii – mówi Chin o odkryciu. Ma nadzieję, że znalezisko pomoże wyjaśnić, co wydarzyło się na górze w 1924 roku i przyniesie pewne zamknięcie krewnym Irvine'a, którzy nadal czczą jego pamięć.

– Kiedy ktoś znika i nie ma dowodów na to, co się z nim stało, może to być naprawdę trudne dla rodzin. A posiadanie ostatecznych informacji o tym, gdzie Sandy umarł, jest z pewnością [pomocne], a także dużą wskazówką dla społeczności wspinaczkowej, co się stało – dodaje Chin.

Co się stało w czasie ataku szczytowego Mallory’ego i Sandiego?

Jednyą z pierwszych osób, do których Chin zadzwonił po dokonaniu odkrycia była 64-letnia prawnuczka Irvine’a, Julie Summers, która napisała biografię Irvinie w 2001 roku i przez lata broniła jego wkład w alpinizm.

Summers przypuszcza, że szczątki zostały zmiecione z góry przez lawiny i zmiażdżone przez poruszający się lodowiec. Członkowie rodziny zgłosili się na ochotnika do udostępnienia próbek DNA do porównania ze szczątkami w celu potwierdzenia tożsamości szczątków

Summers powiedział, że odkrycie to przywołało wspomnienia, gdy w 1999 roku pojawiły się wiadomości, że ciało Mallory'ego znalazł alpinista Conrad Anker, w ramach Mallory and Irvine Research Expedition, która starała się rozstrzygnąć kwestię, czy para rzeczywiście zdobyła szczyt.

Badanie jego szczątków ujawniło rodzaj głębokich śladów liny, które mogą wskazywać na upadek, który został złapany przez linę owiniętą wokół jego talii – dowód, który zasugerował Ankerowi, że Mallory i Irvine byli połączeni liną w swoich ostatnich chwilach.

Prawa noga Mallory’ego była poważnie złamana, a jego nieuszkodzona lewa noga była delikatnie ułożona nad złamaniem, co sugerowało, że nie zginął natychmiast po upadku. Jego ciemne gogle śnieżne były w kieszeni, co doprowadziło do spekulacji, że upadek mógł nastąpić wieczorem, gdy obaj schodzili. Zdjęcie jego żony, które Mallory planował zostawić na szczycie, nie było przy nim.

Kluczem do zagadki zdobycia Everestu jest Sandy. Czy na pewno?

Znalezienie szczątków Mallory'ego odpowiedziało na kilka pytań dotyczących losu obu mężczyzn, ale pozostawiło dwa ważne pytania bez odpowiedzi. Gdzie był Irvine? I czy para dotarła na szczyt?

Irvine miał przy sobie kieszonkowy aparat Kodak Vest Pocket Camera pożyczony przez członka wyprawy Howarda Somervella. Uważano, że niewywołany film w środku może zawierać jedyny rozstrzygający dowód ich sukcesu. W ten sposób poszukiwania ciała Irvine'a zyskały większe zainteresowanie – w niektórych kręgach na równi z poszukiwaniami Amelii Earhart czy Michaela Rockefellera.

Jak mówi Chin, we wrześniu, kilka dni przed znalezieniem buta, zespół schodził z lodowca Central Rongbuk, kiedy znalazł inny artefakt, który wzbudził ich ciekawość. – Odkryliśmy butlę z tlenem oznaczoną datą 1933 – mówi. Dziewięć lat po zaginięciu Mallory'ego i Irvine'a, brytyjska wyprawa na Everest w 1933 roku była czwartą próbą zdobycia góry. Również zakończyła się niepowodzeniem, ale członkowie ekspedycji z 1933 roku znaleźli czekan należący do Sandy'ego Irvine’a wysoko na północno-wschodniej grani, choć znacznie poniżej miejsca, w którym znaleziono Mallory’ego.

Odkrycie butli tlenowej z 1933 roku skłoniło China i jego kolegów z zespołu do refleksji. – Jeśli Sandy spadł z północnej ściany, jego szczątki lub ciało mogły znajdować się gdzieś w pobliżu – mówi Chin. Zaczęli spekulować, że jeśli pojemnik z tlenem spadł z góry, „prawdopodobnie spadł znacznie dalej niż ciało – tak jak pocisk”.

Chin podejrzewał, że szczątki Irvine’a mogą być blisko. W następnych dniach Chin i jego zespół zaczęli iść okrężną drogą przez fałdy i szczeliny lodowca. – Tak naprawdę to Erich zauważył coś i powiedział: „Hej, co to jest?”. Był to but wyłaniający się z lodu. Myślę, że stopił się dosłownie tydzień przed tym, jak go znaleźliśmy – wspomina Chin.

Kim był Sandy Irvine?

W swojej książce o swoim wuju, Julie Summers opisuje Irvine'a jako „pięknego młodego mężczyznę, który zmarł w kwiecie wieku”. Rzeczywiście, w wieku 22 lat Irvine był najmłodszym członkiem wyprawy z 1924 roku – misji, która nastąpiła po dwóch wcześniejszych brytyjskich wspinaczkach, jednej w 1921 roku w celu rozpoznania możliwych tras wspinaczkowych, a drugiej w 1922 roku, która była pierwszą poważną próbę zdobycia szczytu.

W tamtych czasach samo dotarcie na Everest wymagało miesiąca lub więcej. Liny były wykonane z naturalnych włókien, odzież wierzchnia składała się z wełny i gabardyny, a buty były skórzane – zakupione za pięć funtów i trzy szylingi od Jamesa J. Cartera, londyńskiego producenta butów.

Irvine pochodził z rodziny z wyższej klasy średniej w Cheshire w Anglii; był przystojny i wysportowany, był gwiazdą wioślarstwa na Oxfordzie. Mimo to Irvine był często krytykowany za brak technicznego doświadczenia alpinistycznego przed znalezieniem się na górze w 1924 roku.

Według doniesień prawdopodobnie cierpiał na zaburzenia uczenia się, takie jak dysleksja, które utrudniały mu czytanie, ale był uzdolniony mechanicznie i celował w matematyce i inżynierii. Kiedy dołączył do ekspedycji, został natychmiast wyznaczony do pełnienia funkcji oficera tlenowego i pomógł ulepszyć projekt butli tlenowych zespołu.

Przebieg wspinaczki Mallory’ego i Irvine’a i ich pośmiertne losy

Wczesnym rankiem 8 czerwca 1924 r. obaj mężczyźni wyruszyli na szczyt w warunkach, które Mallory opisał jako „idealną pogodę do pracy”. Tego popołudnia po raz ostatni dostrzegł ich kolega z zespołu Noela Odella, który doniósł, że zauważył dwie małe postacie w pobliżu Drugiego Stopnia podczas krótkiego rozstania chmur. Potem ślad po nich przepadł.

Przez lata pojawiło się kilka teorii wyjaśniających, dlaczego Irvine nigdy nie został odnaleziony. Jedną z nich zaproponował Mark Synnott, pisarz, wspinacz i współpracownik National Geographic w swojej książce „The Third Pole: The Third Pole: Mystery, Obsession, and Death on Mount Everest” sugeruje, że chińscy wspinacze mogli znaleźć ciało i aparat dawno temu i zachować to w tajemnicy. Summers uważa, że odkrycie buta obala ten pomysł.

Wcześniejsza teoria sugeruje, że chiński wspinacz w 1975 roku napotkał ciało ubrane w zabytkową odzież, tuż poniżej północno-wschodniej grani. Ta obserwacja stała się podstawą dla obszaru docelowego ekspedycji badawczej Mallory Irvine z 1999 roku. Członkowie tego zespołu, w tym Anker, spodziewali się, że jeśli znajdą ciało, będzie to ciało Irvine’a – co może następnie doprowadzić ich do Mallory’ego (lider wyprawy Eric Simonson pobrał próbkę DNA od jednego z krewnych Irvine’a, aby pomóc w identyfikacji). Szczątki Mallory’ego pochowano na stokach Mount Everestu.

Kilka dni po tym, jak Chin i jego zespół znaleźli but, zauważyli, że dobierają się do niego kruki. W tym momencie, jak mówi, zapytał Chińsko-Tybetańskie Stowarzyszenie Alpinistyczne (CTMA), organ rządowy, który nadzoruje północną stronę Everestu, czy zespół może przenieść szczątki z góry. Chin zniósł but i stopę z Everestu w lodówce, a następnie przekazał je CTMA. Jego zespół pobrał również próbkę DNA, nad którą pracują z konsulatem brytyjskim w celu dalszej identyfikacji. Wątpliwości są niewielkie, bo na skarpecie w bucie znajduje się etykieta z nazwiskiem.

Chin odmawia udzielenia szczegółów na temat tego, gdzie dokładnie znaleziono szczątki. Mówi, że chce zniechęcić łowców trofeów. Jest jednak przekonany, że w pobliżu znajduje się więcej artefaktów, a może nawet aparat. – To z pewnością zmniejsza obszar poszukiwań – uważa.

Źródło: National Geographic

Opracowanie: Szymon Zdziebłowski