Maciej Berbeka to wybitny polski himalaista. Jakie były jego osiągnięcia i jak zginął?

W tym artykule:

1. Kim był Maciej Berbeka?
2. Maciej Berbeka: legenda himalaizmu
3. Najważniejsze osiągnięcia Macieja Berbeki
4. Jak i kiedy zginął Macieja Berbeka?
5. Śmierć Macieja Berbeki na Broad Peak

Maciej Berbeka na zawsze zapisał się w historii polskiego himalaizmu. Urodzony 17 października 1954 roku w Zakopanem, Berbeka był jednym z najbardziej utytułowanych polskich wspinaczy. Przypominamy jego najważniejsze osiągnięcia oraz tragiczną śmierć, która zainspirowała filmowców.

Kim był Maciej Berbeka?

Maciej Berbeka dorastał w Zakopanem, gdzie od najmłodszych lat miał kontakt z górami. Jego ojciec, Krzysztof Berbeka, również był znanym alpinistą i taternikiem, co z pewnością wpłynęło na jego zainteresowanie wspinaczką. Ojciec Macieja nie tylko zdobywał szczyty górskie, ale też szukał innych wspinaczy w trakcie akcji ratunkowych (był licencjonowanym ratownikiem górskim). Sam zmarł w młodym wieku na skutek urazów i odmrożeń doznanych podczas wypadku w trakcie zejścia z Dent d’Hérens 18 marca 1964 r.

Wspinaczka górska była niejedyną pasją Macieja Berbeki. Himalaista realizował się też artystycznie jako malarz, grafik i scenograf. Jeszcze w Zakopanem w ukończył Państwowe Liceum Technik Plastycznych im. A. Kenara. Kolejnym etapem jego edukacji były studia na Wydziale Wzornictwa Przemysłowego Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie.

Maciej Berbeka: legenda himalaizmu

Dziś Maciej Berbeka jest jednak znany przede wszystkim z osiągnięć wysokogórskich. Zdobył pięć ośmiotysięczników. Swoje życie poświęcił najwyższym górom świata i to dosłownie. Zginął, schodząc ze szczytu Broad Peak w marcu 2013 r. Jego tragiczna śmierć była szeroko komentowana w mediach przez bliskich oraz środowisko himalaistów.

Tragedia na zboczach Broad Peaku była też inspiracją dla filmowców. W 2022 r. swoją premierę na platformie Netflix miał biograficzny film „Broad Peak”. W postać Macieja Berbeki wcielił się aktor Ireneusz Czop. Mimo że obecnie wiele osób kojarzy Berbekę właśnie z jego śmiercią w Karakorum, Polak jeszcze za życia zdążył zapisać się na kartach historii himalaizmu.

Jerzy Kukuczka wiele razy dokonał niemożliwego w Himalajach. Zginął w symbolicznym dla siebie miejscu

Jerzy Kukuczka był jednym z najwybitniejszych wspinaczy wysokogórskich w historii. Zdobył wszystkie czternaście ośmiotysięczników w Himalajach i Karakorum. Jego osiągnięcie jest tym bardzi...

Najważniejsze osiągnięcia Macieja Berbeki

Jednym z najważniejszych osiągnięć Macieja Berbeki było pierwsze zimowe wejście na Manaslu (8156 m n.p.m.) w 1984 roku. Wyprawa, kierowana przez Andrzeja Machnika, była pionierskim przedsięwzięciem w historii zimowego himalaizmu. Berbeka wraz z Ryszardem Gajewskim zdobył szczyt 12 stycznia. To stanowiło przełomowy moment w historii zdobywania ośmiotysięczników w warunkach zimowych.

Kolejnym znaczącym osiągnięciem Berbeki było pierwsze zimowe wejście na Czo Oju (8188 m n.p.m.) w 1985 roku. Wyprawa ta, zorganizowana przez Klub Wysokogórski Kraków, była kolejnym dowodem na niezwykłą wytrwałość i umiejętności polskich himalaistów. Berbeka, wraz z Maciejem Pawlikowskim, zdobył szczyt 12 lutego, potwierdzając swoje miejsce w elicie światowego himalaizmu.

Himalaiści wsławiają się nie tylko udanymi atakami szczytowymi, ale także swoim heroizmem w ekstremalnym warunkach. Tak było i w przypadku Berbeki, kiedy w 1988 roku wziął udział w wyprawie na Broad Peak. Będąc przekonanym, że zdobył wierzchołek, Berbeka wszedł na przedwierzchołek Rocky Summit (8028 m n.p.m.). Mimo że później okazało się, iż nie zdobył głównego szczytu, to jego próba była niezwykłym wyczynem, zwłaszcza w trudnych warunkach zimowych. Polak wrócił na Broad Peak po 25 latach.

Jak i kiedy zginął Macieja Berbeka?

Broad Peak, znany również jako K3, to jeden z najwyższych szczytów na świecie. Jego wierzchołek wznosi się na wysokość 8051 metrów nad poziomem morza w paśmie Karakorum na granicy Pakistanu i Chin. Polacy odegrali znaczącą rolę w historii zdobywania tego majestatycznego szczytu. Dokonali zarówno pierwszych wejść, jak i tragicznych prób, które na zawsze zapisały się w annałach himalaizmu.

Tragiczna śmierć Macieja Berbeki podczas zimowej wyprawy na Broad Peak w marcu 2013 roku była jednym z najtragiczniejszych wydarzeń w historii polskiego himalaizmu. Co dokładnie wydarzyło się 11 lat temu?

W 2013 roku Maciej Berbeka wziął udział w zimowej wyprawie na Broad Peak w ramach programu „Polskie Himalaje 2010–2015”. Celem projektu było zdobycie wszystkich ośmiotysięczników zimą przez polskich himalaistów.

Na początku marca 2013 roku Maciej Berbeka, wraz z trzema innymi polskimi himalaistami: Adamem Bieleckim, Arturem Małkiem i Tomaszem Kowalskim, zdobyli szczyt Broad Peak. Było to pierwsze zimowe wejście na ośmiotysięcznik, co stanowiło ogromny sukces dla całej ekipy i dla polskiego himalaizmu. Niestety, radość z osiągnięcia celu szybko przerodziła się w dramat.

Śmierć Macieja Berbeki na Broad Peak

Podczas zejścia, na wysokości około 7900 metrów, Maciej Berbeka i Tomasz Kowalski zaczęli tracić kontakt z pozostałymi członkami ekipy. Ostatni raz byli widziani w pobliżu przełęczy na wysokości około 7800 metrów. Pomimo prób nawiązania kontaktu radiowego, nie udało się ustalić ich dokładnej pozycji.

Po dwóch dniach bez kontaktu z Berbeką i Kowalskim lider wyprawy, Krzysztof Wielicki, podjął decyzję o rozpoczęciu akcji poszukiwawczej. Niestety, ekstremalne warunki pogodowe i ogromne zagrożenie lawinowe uniemożliwiły przeprowadzenie skutecznych poszukiwań. Po kilku dniach bezowocnych prób Berbeka i Kowalski zostali uznani za zmarłych. Maciej Berbeka miał 58 lat, a Tomasz Kowalski zaledwie 27.

Po śmierci Maciej Berbeka został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla rozwoju polskiego himalaizmu i za promowanie Polski na świecie. Symboliczna mogiła Macieja Berbeki znajduje się na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem. Na grobie Krzysztofa Berbeki również zamontowano tablicę upamiętniającą jego syna.

Nasz ekspert

Mateusz Łysiak

Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.