300 mln ludzi będzie dziś celebrować nadejście nowego roku. Nowruz to starożytne święto wiosny

W tym artykule:

1. Jak świętuje się Nowruz?
2. Kto świętuje Nowruz?

Na półkuli północnej 20 marca jest pierwszym dniem wiosny. Ale dla 300 milionów ludzi na całym świecie ten dzień to także początek nowego roku. Nowruz – co oznacza „nowy dzień” – to święto upamiętniające nadejście wiosny i pierwszy dzień roku w Iranie. Stosowany w tym państwie kalendarz słoneczny rozpoczyna się w momencie równonocy wiosennej.

Nowruz obchodzone jest w Iranie i diasporze perskiej od ponad 3000 lat. Jego korzenie sięgają zaratusztrianizmu – religii praktykowanej w starożytnej Persji. W jej ujęciu nadejście wiosny to zwycięstwo światła nad ciemnością. Święto przetrwało islamski podbój Persji w VII wieku i upadek popularności zaratusztrianizmu. Rozprzestrzeniło się po całym świecie wskutek migracji ludności pochodzenia perskiego.

Jak świętuje się Nowruz?

Wiele osób rozpoczyna przygotowania do Nowruz z tygodniowym wyprzedzeniem. W okresie poprzedzającym święto ludzie wykonują rytualne tańce. Napełniają też w swoich domach naczynia wodą, która kojarzy się ze zdrowiem, próbując w ten sposób odpędzić zły los.

W ostatnią środę przed Nowruz wielu świętuje Charshanbe Suri. To noc, podczas której przeskakuje się nad ogniskami. Inny obyczaj to walenie łyżkami w drzwi, co ma zapewniać pomyślność. Ludzie odwiedzają także cmentarze i składają ofiary dla zmarłych. Podobno ich duchy nawiedzają nasz świat przed Nowruz.

Wiosenne święto koncentruje się na płodności i nowym życiu. Dlatego na wielu stołach pojawiają się nasiona i jajka (podobnie jak podczas Wielkanocy). Gospodarstwa domowe ozdabiają stoły siedmioma symbolicznymi przedmiotami, które nazywają haft-sin. Haft oznacza „siedem”, a „sin” to „s” w języku perskim. Wszystkie przedmioty zaczynają się na tę literę. Należą do nich:

• kiełki (zwykle pszenicy, owsa i innych roślin, które symbolizują odrodzenie),
• senjed (suszone owoce oliwnika wąskolistnego, podobno sprzyjają miłości),
• czosnek (ochrona),
• jabłko (płodność),
• przyprawa sumak (miłość),
• ocet (cierpliwość),
• samanu, budyń z kiełków pszenicy (dobrobyt).

Na stole może znajdować się również Koran, jajka, lustra i tomiki poezji. Chociaż tradycja Nowruz liczy sobie tysiące lat, aspekt kulinarny jest znacznie młodszy. Jak zauważa A. Shapur Shahbazi w „Encyclopedia Iranica”, pojawił się on dopiero w ubiegłym stuleciu.

Kto świętuje Nowruz?

Nowruz ma się dobrze także dziś. Po rewolucji islamskiej w Iranie w 1979 r. nowy rząd podjął próbę likwidacji święta w obawie, że może to zaszkodzić religii państwowej. Nie udało się jednak. Nowruz jest obecnie obchodzone w Iranie jako oficjalne święto państwowe.

Jest to także oficjalne święto w Afganistanie, Albanii, Azerbejdżanie, Gruzji, irackim Kurdystanie, Kazachstanie, Kosowie, Kirgistanie, mongolskiej prowincji Bayan-Ölgii, Tadżykistanie, Turkmenistanie i Uzbekistanie. Powszechnie obchodzi się Nowruz także w Turcji, Indiach i innych krajach zamieszkiwanych przez perską diasporę.

W 2009 roku UNESCO umieściło to święto na swojej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. W uzasadnieniu napisano, że Nowruz „promuje takie wartości, jak pokój i solidarność między pokoleniami i w rodzinach, a także pojednanie i dobrosąsiedztwo”. 21 marca oficjalnie uznawany jest za Międzynarodowy Dzień Nowruz, chociaż samo święto obchodzone jest między 19 a 22 marca, w zależności od tego, kiedy wypada równonoc wiosenna.

Źródło: National Geographic.