Bezpieczeństwo, kultura, największe atrakcje. Nasz mini-przewodnik po Afganistanie

Afganistan: gdzie leży?

Gdzie jest Afganistan? Państwo leży w południowo-zachodniej Azji Środkowej. Nazwa „Afganistan” pojawiła się stosunkowo niedawno. Do początku XIX wieku kraj ten był znany jako Khorasan, co jest tłumaczone z języka środkowo-perskiego jako „wschód słońca”, „wschód” lub „ziemia wschodnia”

Afganistan graniczy z Pakistanem na południu i wschodzie, z Iranem na zachodzie, z Turkmenistanem, Uzbekistanem i Tadżykistanem na północy, z Chinami i Indiami na dalekim północnym wschodzie. Północno-wschodnia część Wyżyny Iranu, w tym wysokie pasma i doliny międzygórskie, to główny obszar, na jakim leży Afganistan. Historia tego państwa jest bardzo skomplikowana i ściśle związana ze strategicznym położeniem regionu.

Wschodnie regiony kraju obejmują wysokie masywne grzbiety Hindukuszu o wysokości ponad 4000–5000 m n.p.m. Tutaj, na granicy z Pakistanem, znajduje się najwyższy punkt kraju, góra Naushak (7485 m n.p.m.). W górnej warstwie gór, zwłaszcza na północnym wschodzie, występują zlodowacenia z różnymi rodzajami lodowców.

Afganistan: co warto wiedzieć?

Afganistan kojarzy nam się jedynie z wojną. Jednak rzeczywistość jest bardziej skomplikowana, a kraj ciekawszy niż mogłoby się nam wydawać.

Szacuje się, że w Afganistanie istnieje ponad 20 języków i 200 różnych dialektów. Zgodnie z obecną konstytucją językami urzędowymi w Afganistanie są paszto (afgański) i dari (perski-kabulski, dialekt afgański języka perskiego). Oprócz tego pięć innych języków (uzbecki, tadżycki, baluchi, nuristani i pasza) ma oficjalny status, ale tylko na tych obszarach, gdzie korzysta z nich większość ludności.

Ludność Afganistanu mieszka głównie na wsi. Do 2003 roku na wsi mieszkało ok. 77% populacji. W kraju jest ponad 22 tys. osad wiejskich („kari”). Według różnych szacunków od 2,6 miliona do 5 milionów Afgańczyków prowadzi koczowniczy i pół-nomadyczny tryb życia. W stolicy Afganistanu mieszka około 3 mln ludzi.

Zdecydowana większość ludności Afganistanu (80%) wyznaje islam. Sunnici to Pasztunowie i Uzbekowie, Turkmeni, Bałochowie, a także część Charaimaków i Tadżyków. Szyizm wyznaje ok. 19% mieszkańców kraju, w tym Hazaras, Kyzylbashi i Persowie, a także niektóre górzyste plemiona Pasztunów (Afghans-zazis) i część Teymurs. Po wyeliminowaniu reżimu talibskiego rola islamu została zminimalizowana, ale religia jest obecna w edukacji, sądownictwie oraz w dziedzinie stosunków rodzinnych i małżeńskich.

Afgańskie tradycje ograniczają rolę kobiet w życiu społeczno-politycznym społeczeństwa. Próby ich emancypacji w latach 20., 60. i 80. XX wieku okazały się nieskuteczne. Obecnie dziewczęta uczą się w szkołach i innych instytucjach edukacyjnych, kobiety pracują w różnych dziedzinach gospodarki, uczestniczą w życiu politycznym i tworzą organizacje publiczne. Jednak ogłoszona równość praw płci pozostaje w dużej mierze deklaracją.

Tradycyjne potrawy obejmują pilaw z mięsem lub warzywami, smażone mięso (kebab), produkty mączne (ashak lub manti) i świeże ciasta pieczone w tradycyjnych piecach tandoori. Znaczna część diety składa się z warzyw (pomidory, ziemniaki, groszek, marchew i ogórki). Większość populacji nie może sobie pozwolić na regularne spożywanie mięsa. Zielona lub czarna herbata, sfermentowane produkty mleczne, świeże i suszone owoce oraz orzechy są również częścią codziennej diety.

Chociaż społeczeństwo afgańskie składa się z wielu różnych grup etnicznych, niektóre elementy ich stylu życia mają wspólne cechy. Tak więc wśród Afgańczyków (Pasztunów) i innych ludów, zwłaszcza wśród mieszkańców obszarów wiejskich i górskich, powszechne są duże rodziny patriarchalne. Wśród zamożnych Afgańczyków poligamia nie jest niczym niezwykłym.

Afganistan: co zobaczyć?

Jak pojechać do Afganistanu? Co warto tam zobaczyć i jakie punkty powinny znaleźć się na naszej liście wycieczki do Afganistanu?

Choć Afganistan to niebezpieczny kraj, to jest atrakcyjny ze względu na swoje piękno, gdzie wysokie górskie szczyty na horyzoncie sąsiadują z pustyniami, zalanymi słońcem niezliczonymi odcieniami czerwieni. Oto miejsce narodzin Zaratustry, starożytnych fortec i cytadeli. Niestety część z nich nie przetrwało 30 lat wojny domowej, w wyniku czego wiele miast i wsi jest w ruinie.

Aby dostać się do Afganistanu, musisz mieć wizę. Pojęcie „wizy turystycznej” nie istnieje. Do Afganistanu można przyjechać podczas podróży służbowych lub jako członkowie misji humanitarnych. Jednak jeśli już tam będziecie, to przede wszystkim należy obejrzeć posągi Buddy Bamyana. To olbrzymie wizerunki bóstwa. Zostały wzniesione około VI wieku. W 2001 roku decyzją talibów posągi zostały zniszczone. Co jeszcze jest warte uwagi w Afganistanie?

1. Błękitny Meczet (Mazar-e-Sharif) - Malowniczy meczet w prowincji Balkh, gdzie rzekomo pochowany został kalif Ali, kuzyn samego proroka Mahometa. Grobowiec kalifa istnieje od XII wieku, zaś meczet wzniesiono w XV wieku. Meczet jest najlepiej zachowanym starożytnym zabytkiem Afganistanu.
2. Meczet Juma w Heracie - Wspaniała świątynia, w której tworzeniu uczestniczył filozof i poeta Alisher Navoi. Z powodu licznych wojen w ciągu ostatnich 30 lat meczet został całkowicie zniszczony, ale w tej chwili został odrestaurowany, a sam budynek pokryty jest bogatymi obrazami.
3. Meczet Eid Gah - Największy meczet w Kabulu. Tutaj Emir Amanullah Khan w 1919 roku ogłosił niepodległość Afganistanu. Eid Gah (tłumaczony jako „świąteczny”) jest jednym z centrów życia religijnego w Kabulu. Odbywają się tutaj wielkie festiwale muzułmańskie na wielką skalę, podczas których tysiące Afgańczyków przyjeżdżają modlić się przy ścianach i na placu przed meczetem.
4. Kompleks parkowy Ogrody Babur Kabul Park, w którym znajduje się grób założyciela dynastii Mogołów. Jest to seria 15 kaskadowych tarasów, wykonanych w typowym stylu architektury mongolskiej. Grób cesarza znajduje się na środku parku. Podczas wojny domowej większość budynków została zniszczona, a drzewa wycięte, ale w 2011 roku park został całkowicie odrestaurowany.
5. Muzeum Kabulu - Zbiór starożytnych artefaktów różnych kultur, które istniały w różnych czasach w Afganistanie.
6. Herat Citadel - Znana również jako Cytadela Aleksandra, ponieważ został zbudowany podczas podboju tego obszaru przez Aleksandra Wielkiego. Pod przewodnictwem UNESCO przeprowadzono tu wykopaliska i odkryto wiele interesujących artefaktów, które są prezentowane w zbiorach muzeum cytadeli. Cytadela przeżywała oblężenie wielu armii w średniowieczu.
7. Przejście Khybera - Przejazd górski na granicy Pakistanu i Afganistanu. Piękna górska droga o długości 53 km, stanowiąca przełęcz głębokich i wąskich wąwozów. Wzdłuż korytarza położono linię kolejową i autostradę Kabul-Peszawar. To miejsce strategiczne, wzmocnione punktami ostrzału, kordonami wojskowymi i posterunkami straży granicznej.
8. Wąwóz Panjshir - Malownicza dolina w prowincji Panjshir.
9. The Blue Lakes of Bande Amir - Sieć stawów w sercu Afganistanu. Jeziora są otoczone górami i stepami. Przebijający kolor wody od niebieskiego do ciemnoniebieskiego wygląda bardzo malowniczo w przeciwieństwie do białego i różowego wapienia otaczających skał. Bande Amir znajduje się na liście najpiękniejszych kolorowych jezior na świecie oraz na liście dziedzictwa przyrodniczego UNESCO.

Afganistan: kiedy jechać?

Afganistan ma klimat subtropikalny, suchy, z gorącymi latami i mroźnymi zimami. Na obszarach górskich śnieg jest powszechny.

Na północy kraju temperatury często spadają poniżej zera, a na południu kraju słupki termometrów mogą latem osiągnąć 60 stopni. Najkorzystniejsza pogoda przypada na kwiecień-maj i wrzesień.

Afganistan: bezpieczeństwo

Głównym niebezpieczeństwem są miny i niewybuchy na lokalnym terenie. Miasta i duże osady są dokładnie sprawdzane przez saperów, a wiele odwiedzanych miejsc jest oczyszczonych, ale ruiny i ich okolice są często dosłownie wypełnione „cichą śmiercią”.

Oczyszczone obszary są zwykle oznaczone rzędami białych kamieni lub flag, niebezpieczne - czerwonymi. Jednak wiele, wiele setek kilometrów poboczy, pól, wąwozów i przełęczy wciąż jest wypełnionych tonami materiałów wybuchowych. Szczególną uwagę należy zwrócić na bezpieczeństwo kobiet. Zaleca się, aby pojawiały się na ulicy tylko w towarzystwie mężczyzny. Nie powinieneś wsiadać do nieznanych samochodów (nawet do Organizacji Narodów Zjednoczonych!) i akceptować oferty nieznajomych, aby odwiedzić sklep.

Osobnym problemem jest próba wielu lokalnych mieszkańców, aby szczerze „zarobić dodatkowe pieniądze” na cudzoziemcach, podnosząc cenę. Zwykle dotyczy to dziennikarzy i przedstawicieli międzynarodowych organizacji humanitarnych.

Nie zaleca się zbliżania się do baz wojskowych i ich granic, a tym bardziej - fotografowania obiektów wojskowych i przedstawicieli organów ścigania. Nie wyjmuj także aparatu w meczetach, w obszarach dużych obiektów strategicznych (lotniska, mosty itp.). Nie próbuj fotografować lokalnych kobiet.

Dostęp do meczetów jest zamknięty dla kobiet, ale zawsze możesz poprosić mieszkańców o poradę na temat zasadności odwiedzania takich miejsc - w niektórych regionach północnych nie jest to zabronione, zwłaszcza w towarzystwie mężczyzny.

Orientacja w afgańskich osadach jest niezwykle trudna - nawet w Kabulu praktycznie nigdzie nie ma numeracji domów i znaków drogowych. Dość dużo zamieszania wprowadza orientacja w lokalnych nazwach miejsc. Wiele nazw znanych naszym uszom może brzmieć zupełnie inaczej.

Afganistan: ciekawostki

Afganistan jest jednym z najstarszych krajów na świecie. Ludzie zamieszkiwali współczesne ziemie afgańskie co najmniej 5 tysięcy lat temu. Społeczności wiejskie, które powstały na tym obszarze, były pierwszymi na planecie. Co jeszcze warto wiedzieć o tym państwie?

• Afganistan jest uważany za jeden z najniebezpieczniejszych krajów na świecie wraz z Somalią.
• Około 330 r. p.n.e. Afganistan został podbity przez Aleksandra Wielkiego. Po śmierci Aleksandra krajami rządzili greccy, indyjscy, irańscy, arabscy i mongolscy władcy, a następnie powstało pierwsze państwo afgańskie, kierowane przez emira Ahmada Szaha.
• W Afganistanie jest tylko jedna świnia i trzymają ją w zoo w Kabulu.
• Naukowcy uważają, że jedna ze starożytnych religii, zaratusztrianizm, powstała w Afganistanie kilka tysięcy lat przed naszą erą, a sam Zaratustra rzekomo mieszkał i umarł w lokalnym mieście Balkh.
• Kuchnia afgańska jest jedną z najstarszych na świecie.
• Chart afgański to pełne wdzięku psy myśliwskie pochodzące z Afganistanu. Naukowcy odkryli, że są to jedne z najtrudniejszych psów pod względem tresury.
• Tańcem narodowym Afgańczyków jest attan, z reguły wykonywany przez mężczyzn. To taniec okrężny, w którym uczestniczy od dwóch do kilkuset osób. Wirowanie pod huczącymi bębnami i fletem trwa średnio od 5 do 30 minut, ale może trwać nawet 5 godzin.
• Ten kraj jest największym producentem opiatów na naszej planecie. Według statystyk ONZ około 90% narkotyków sprzedawanych do Europy przekracza granicę afgańską.