Babiogórski Park Narodowy to oaza dzikiej przyrody. Turyści muszą jednak pamiętać o kapryśnej aurze

W tym artykule:

1. Babia Góra – Królowa Beskidów
2. Czemu Babia Góra zawdzięcza swoją nazwę?
3. Babiogórski Park Narodowy – flora i fauna
4. Jakie zwierzęta żyją w Babiogórskim Parku Narodowym?
5. Babiogórski Park Narodowy – szlaki i schroniska
6. Babiogórski Park Narodowy – ciekawostki
7. Babiogórski Park Narodowy – informacje praktyczne

Administracyjnie Babiogórski Park Narodowy położony jest na terenie trzech gmin w województwie małopolskim: Zawoja, Lipnica Wielka oraz Jabłonka. To w jego granicach znajduje się Babia Góra, czyli masyw górski w paśmie Babiogórskim, będący częścią Beskidu Żywieckiego. Jego najwyższym szczytem jest Diablak (1724 m n.p.m.), często również nazywany Babią Górą. Zalicza się go do Korony Gór Polski jako najwyższy wierzchołek Beskidów Zachodnich. Jest jedynym w polskich Beskidach masywem o cechach wysokogórskich.

Leży na przecięciu wielu ważnych tras turystycznych. Na wschodzie Babia Góra łączy się z Pasmem Policy, na zachodzie z Pasmem Jałowca i Pilska. Od 1968 roku, gdy wybudowano drogę na Przełęczy Lipnickiej, łączącą wieś Zawoja z Zubrzycą i de facto – Śląsk z Tatrami, dostępność turystyczna masywu bardzo wzrosła. Od razu miało to przełożenie na liczbę ludzi odwiedzających okolicę oraz rozwój bazy noclegowej, gastronomicznej i sportowej. To wtedy zaczęła się moda na Babią Górę.

Babia Góra – Królowa Beskidów

O Babiej Górze wspominał już w XV w. słynny kronikarz Jan Długosz w swoim dziele „Chorographia Regni Poloniae”. Tam znalazł się opis góry i jej położenia. Po następnych blisko stu latach szczyt znalazł się oficjalnie na mapach. A to za sprawą Marcina z Urzędowa, który w pracy „Herbarz, czyli zielnik" pisał, że jest to góra „wielce zasobna w wiele rodzajów ziół leczniczych”.

Jednak pierwszego rzetelnego opisu doczekaliśmy się dopiero w roku 1699. Ówczesny wójt żywiecki Andrzej Komoniecki w „Dziejopisie Żywieckim" (1728 r.) dość dokładnie scharakteryzował masyw i dał podstawę do dalszej jego eksploracji. Pisał on m.in.: „Także w Babiej Górze jest góra albo gronik, na którym jest kamienna baba tak wyrośniona, a woda z niej idzie. Gdzie tam jest skała, z jednej strony nie przystępno do niej, a z drugiej połogo idzie, i stąd Babia Góra nazwana”.

Czemu Babia Góra zawdzięcza swoją nazwę?

Pochodzenie nazwy Babia Góra tłumaczą też liczne legendy ludowe. Według jednej z nich jest to kupa kamieni wysypanych przed chałupą przez babę-olbrzymkę. Według innej – to kochanka zbójnika, która skamieniała z żalu widząc, jak niosą jej zabitego kochanka. Jest też teoria mówiąca o jaskiniach pod górą, w których zbójnicy ukrywali swoje branki. Ale zdaniem niektórych badaczy „baba” może odnosić się również do ciasta albo będącego obiektem kultu posągu.

Po wójcie Komonieckim szczyt wzbudzał ciekawość wybitnych uczonych, m.in. Stanisława Staszica czy Ludwika Zejsznera. Najwięcej dla jej poznania zrobił zaś badacz przyrody Hugo Zapałowicz. To dzięki jego staraniom powstało pierwsze schronisko górskie pod Babią Górą. W XIX wieku dość powszechnie nazywano Babią Górę Królową Beskidów. Z powodu bardzo zmiennej pogody określana też była Matką Niepogód lub Kapryśnicą.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Babią Górę objęto ochroną prawną. W roku 1925 powołano Państwową Radę Ochrony Przyrody i rozpoczęto starania o utworzenie tu parku narodowego. Czemu przysłużyli się m.in. Kazimierz Sosnkowski i Władysław Midowicz, a także wybitni przyrodnicy: Walery Goetel i Władysław Szafer. Ostatecznie Babiogórski Park Narodowy powstał 30 października 1954 roku; jego powierzchnia wynosiła wówczas 1642,18 ha.

Babiogórski Park Narodowy – flora i fauna

Dziś Babiogórski Park Narodowy liczy sobie 3393,34 ha powierzchni, a na jego terenie stosuje się trzy rodzaje ochrony: ścisłą, czynną i krajobrazową. Ochroną ścisłą objęta jest blisko 1/3 parku, czyli 1125,82 ha. W skład tego obszaru wchodzą: piętro halne, piętro kosodrzewiny, górnoreglowy bór świerkowy oraz fragmenty lasów regla dolnego.

Babiogórski Park Narodowy słynie z wielu rzadkich gatunków zwierząt, roślin i grzybów. W sumie doliczono się tu blisko 650 gatunków roślin naczyniowych, 280 gatunków mszaków, ponad 1300 różnych grzybów i porostów. Spotkać można tu można na przykład rogownicę alpejską, która nie występuje nigdzie indziej w Polsce. Są też inne rośliny zagrożone wyginięciem, jak tojad morawski, tocja karpacka, wyblin jednolistny, okrzyn jeleni, zimoziół północny, turzyca pchla czy gnidosz Hacqueta. Cztery z nich znajdują się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin.

W 1977 roku Babiogórski Park Narodowy został wpisany na listę światowych rezerwatów biosfery UNESCO. Z okazji 70-lecia parku narodowego niedawno opisano też dwa nowe gatunki jastrzębców – o łacińskich nazwach Hieracium babiogorense oraz Hieracium besseri.

Jakie zwierzęta żyją w Babiogórskim Parku Narodowym?

Równie bogaty jest świat dzikich zwierząt . Babiogórski Park Narodowy zamieszkuje około 4500 gatunków i podgatunków. Spotkamy tu m.in. niedźwiedzia brunatnego, wilka czy rysia, których nie zobaczymy poza obszarami chronionymi. Ale też jelenia, sarnę, lisa oraz dzika. Czasem pojawia się tu także łoś. W sumie w parku stwierdzono występowanie 38 gatunków ssaków. Niestety, nie ma już wśród nich żbika – skóra ostatniego z nich, ustrzelonego w 1935 roku, znajduje się w zbiorach Muzeum Babiogórskiego Parku Narodowego.

Z mniejszych zwierząt warto wypatrywać borsuka, wydry, tchórza, kuny leśnej i kuny domowej, a także łasicy. Pojawia się zając szarak, a na poziomie gruntu żyją karczownik, nornik bury, nornica ruda, mysz leśna i mysz polna. Pod sam szczyt podchodzi czasem endemiczny nornik tatrzański. Przy odrobinie szczęścia wypatrzymy tu jeża, kilka rodzajów ryjówek, zębiełka białawego i rzęsorka rzeczka. A także cztery gatunki nietoperzy:

• gacka wielkouchego,
• nocka wąsatka,
• nocka Natterera,
• mroczka pozłocistego.

Babiogórski Park Narodowy – szlaki i schroniska

Pierwsze murowane schronisko górskie na terenie obecnego parku narodowego powstało w 1905 roku na południowych stokach Babiej Góry, około 700 metrów od szczytu. Wybudowali je członkowie niemieckiego towarzystwa Beskidenverein (BV). Wcześniej, bo już w 1897 roku zaczęli oni dodawać do każdego koloru szlaku po dwa białe paski z góry i z dołu. Ta aktywność Niemców nie spodobała się mieszkającym tu Polakom. Przez kilka miesięcy toczyła się tu tzw. wojna na pędzle. Obie strony wzajemnie zamalowywały swoje znakowania turystyczne.

Rozwój turystyki na tych terenach na dobre zaczął się na początku XX wieku, kiedy powstało kilka kolejnych szlaków turystycznych. Większość z nich przetrwała do dziś. Prekursorem polskiej turystyki w tym rejonie był Hugo Zapałowicz. W 1906 roku oznaczył w okolicach Zawoi i Babiej Góry 40 km szlaków, w tym ten uważany za najstarszy polski szlak w Beskidach. Trasa ta wiedzie z Suchej Beskidzkiej przez Magurkę do Zawoi Centrum.

Dziś Babiogórski Park Narodowy pokrywa gęsta siatka szlaków turystycznych. Prowadzą one przez malownicze, widokowe i nierzadko dziewicze miejsca. Popularnym miejscem noclegu dla wielu turystów jest tu schronisko na Markowych Szczawinach. Ceny za nocleg wahają się od 75 zł za osobę w pokoju wieloosobowym (12-, 16-), do 100 zł za os. w „czwórce” czy 120 zł za os. w „dwójce”.

Najstarsze góry w Polsce wieki temu upodobały sobie wiedźmy. Dziś to świetny cel wędrówek

Najstarsze góry w Polsce to jednocześnie jedne z najniższych gór w naszym kraju. Turyści chętnie odwiedzają region, w którym są położone. Nie tylko z uwagi na piesze szlaki turystyczne, ...

Babiogórski Park Narodowy – ciekawostki

Zawoja – uważana za najdłuższą wieś w Polsce. To popularna miejscowość letniskowa i dobry punkt wypadowy do wycieczki w Beskidy.

Granią masywu babiogórskiego biegnie Wielki Europejski Dział Wodny, a jej częścią zachodnią – granica polsko-słowacka.

Babiogórski Park Narodowy – informacje praktyczne

Wchodząc na teren Babiogórskiego Parku Narodowego, jesteśmy zobowiązani do zakupu biletu wstępu. Bez względu na to, którym szlakiem i którym wejściem wchodzimy – jest on obowiązkowy. Bilet normalny kosztuje 8 zł, ulgowy – 4 zł. Można kupić je na kilka sposobów: online, na wystawie stałej przy dyrekcji BgPN (34-222 Zawoja 1403), w Punktach Informacji Turystycznej i Przyrodniczej na Polanie Krowiarki oraz w Zawoi Markowej.

Nasz ekspert

Maciej Wesołowski

Redaktor prowadzący „National Geographic Traveler". Reporter. Autor książek, m.in.: „Szpagat w pionie. W drodze przez Indie" i „Cafe Macondo. Reportaże z Kolumbii"