Egipt rozważa otwarcie najpiękniejszego grobowca. Należał do królowej Nefertari

Spis treści:

1. Czy grobowiec Nefertari zostanie ponownie otwarty?
2. Grobowiec Nefertari – perła Doliny Królowych
3. Co wiemy o Nefertari?

Grobowiec królowej Nefertari znajduje się nieco na uboczu od utartych turystycznych szlaków, bo w Dolinie Królowych. Niedaleko jest Dolina Królów, gdzie znajduje się m.in. grobowiec Tutanchamona i wielu innych faraonów. Początkowo, w czasach XVIII dynastii (1550–1295 lat p.n.e.) w skalnych grobowcach w Dolinie Królowych składano ważnych urzędników. A w okresie panowania XIX dynastii (1295–1186 lat p.n.e.) – członków rodziny królewskiej, w tym właśnie Nefertari.

Czy grobowiec Nefertari zostanie ponownie otwarty?

W tym momencie grobowiec Nefertari jest zamknięty dla turystów. W marcu podjęto taką decyzję ze względu na stan malowideł i pilną potrzebę ich konserwacji. Wcześniej był dostępny tylko dla ograniczonej liczby turystów i za wysoką opłatą.

Egipskie Ministerstwa Turystyki i Starożytności poinformowało właśnie w mediach społecznościowych, że rozważa możliwość ponownego otwarcia tego grobowca. „Dr Mohammed Ismail Khaled, sekretarz generalny Najwyższej Rady Starożytności, przeprowadził inspekcję grobowca, aby dowiedzieć się o najnowszym stanie prac [konserwatorskich – przyp. red.] i o wpływie wilgotności” – czytamy w komunikacie.

To właśnie wysoka wilgotność jest głównym wrogiem pięknie dekorowanych płaskorzeźb w grobowcu. W połączeniu z wysoką temperaturą wielobarwne przedstawienia ulegają zniszczeniu. A im więcej ludzi w grobowcu, tym większa wilgotność. Dlatego informacja władz egipskich spotkała się z mieszanymi reakcjami, mimo że Najwyższa Rada Starożytności pozytywnie oceniła obecny stan zdobień ścian grobowca.

Grobowiec Nefertari – perła Doliny Królowych

Grobowiec Nefertari jest w pewnością najpiękniej zdobionym i największym grobowcem Doliny Królowych. Niektórzy uznają go za najpiękniejszy w ogóle w całym Egipcie. Otrzymał numer 66 w tej nekropolii i wśród egiptologów znanych jest jako QV66.

Odkrywcą grobowca był w 1904 roku włoski badacz, Ernesto Schiaparelli (1856–1928). Składa się z się z siedmiu pomieszczeń, do których wiodą wykute w kamieniu schody. Przepiękne płaskorzeźby widoczne są na przykład w przedsionku grobowca. Widać Nefertari grającą w grę senet. Na lewej ścianie uwagę zwracają przedstawienia siedzącego lwa, ptaka Benu (uosabia jedną z egipskich dusz ba) i mumii królowej za którą wisi misternie wykonana tkanina. W bocznej komorze przedsionka ukazano postaci bogów egipskich i królowej, przed którymi składane są dary.

Komora grobowa robi spore wrażenie. Jej powierzchnia wynosi 80 m kw. Na scenach widać Nefertari przechodzącą przez szereg bram strzeżonych przez jedno lub trzy bóstwa. Jednym z tych bóstw jest nagie dziecko płci żeńskiej, które dzierży dwa noże na piersi. Na tylnej ścianie Nefertari wita boga podziemi, Ozyrysa. Wprawne oko dostrzeże liczne symbole egipskie.

Grobowiec splądrowano w starożytności. Zniszczony jest sarkofag, w którym spoczywała mumia królowej oraz dary grobowe złożone w sąsiedztwie. W momencie odkrycia na początku XX wieku gruz i piach sięgał niemal aż do sufitu pierwszej komory, bo nie zachowała się ściana odgradzająca wejście do grobowca. To dodatkowy argument, że wdarto się do niego już dawno temu.

Co wiemy o Nefertari?

Zdaniem egiptologów królowa ta była pierwszą i ukochaną małżonką Ramzesa II, chociaż władca ten nie stronił od bliskiego kontaktu z innymi kobietami. Przez pierwszych dwadzieścia lat rządów faraona była ukazywana u jego boku, później jej pozycja zapewne nieco zmalała. Ramzes II poświęcał zdecydowanie więcej czasu swojej nowej partnerce – hetyckiej księżniczce.

O roli Nefertari świadczy fakt, że za życia została ubóstwiona. Dowodem na to jest skalna świątynia w Abu Simbel, położona tuż obok ten bardziej znanej, poświęconej jej mężowi. Ten święty przybytek poświęcony jest zarówno królowej, jak i bogini Hathor. Na skalnej fasadzie świątyni widać sześć stojących postaci mierzących 10 m wysokości. Dwie z nich ukazują królową, reszta – Ramzesa II. Wewnątrz widać scenę, która interpretowana jest jako przeobrażenie małżonki królewskiej w boginię.

Nefertari zmarła zapewne w wieku około 50 lat. Ciekawostką jest to, że w 1904 roku w grobowcu znaleziono zmumifikowane kolana. W 2016 roku naukowcy opublikowali ich szczegółową analizę. Doszli do wniosku, że są to szczątki królowej. Obecnie są przechowywane w Muzeum Egipskim w Turynie we Włoszech.

Źródła: Ministerstwo Turystyki i Starożytności Egiptu, Theban Mapping Project, I. Shaw, P. Nicholson, The Dictionary of Ancient Egypt, London 1995.

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.[/highlight-box