Najstarsze góry w Polsce wieki temu upodobały sobie wiedźmy. Dziś to świetny cel wędrówek

W tym artykule:

1. Jakie są najstarsze góry w Polsce?
2. Łysica w Górach Świętokrzyskich
3. Szlaki w Górach Świętokrzyskich
4. Najstarsze góry w Polsce: te legendy warto znać
5. Atrakcje w Górach Świętokrzyskich

Najstarsze góry w Polsce leżą daleko od Tatr czy Karkonoszy. Ba, nie są nawet położone na południu kraju. Mowa o Górach Świętokrzyskich, które „wyrosły” w centralno-wschodniej Polsce, w województwie świętokrzyskim. Góry te tworzą jeden z najbardziej interesujących geologicznie obszarów w Polsce. Ich wiek szacowany jest na około 500 milionów lat. To czyni je jednymi z najstarszych gór w Europie.

Góry Świętokrzyskie to wyjątkowy region o bogatej historii geologicznej, kulturowej i przyrodniczej. Stanowią one nie tylko atrakcję turystyczną, ale także ważne miejsce dla naukowców i miłośników przyrody. Dzięki swojej unikalności najstarsze góry w Polsce przyciągają każdego roku tysiące turystów, którzy chcą odkrywać ich piękno i tajemnice. Nie są to może najwyższe, czy najbardziej wymagające szczyty górskie w naszym kraju, jednak na Łysicę (613,96 m n.p.m.) musi wejść każdy, kto zdobywa Koronę Gór Polski.

Jakie są najstarsze góry w Polsce?

Góry Świętokrzyskie powstały w wyniku ruchów tektonicznych w erze paleozoicznej, a dokładniej w kambrze, sylurze i dewonie. Procesy te wiązały się z fałdowaniem i wypiętrzaniem się skał. I to właśnie doprowadziło do powstania krajobrazu, jaki możemy podziwiać w regionie. Historycznie obszar ten był kilkakrotnie zalewany przez morza, co wpłynęło na zróżnicowanie geologiczne i bogactwo skamieniałości, jakie można tam znaleźć.

Najstarsze góry w Polsce są zbudowane głównie ze skał osadowych, takich jak piaskowce, wapienie i łupki. Skały te tworzyły się na dnie dawnych mórz. Charakterystyczne dla tego regionu są również kwarcyty, które są efektem przeobrażenia piaskowców. W wielu miejscach można znaleźć także złoża rud metali, takich jak żelazo i ołów.

Ze względu na różnorodność geologiczną i zróżnicowane warunki siedliskowe, Góry Świętokrzyskie są domem dla bogatej fauny i flory. Występują tu liczne gatunki roślin chronionych, takie jak dziewięćsił bezłodygowy czy mieczyk dachówkowaty. Region ten jest także środowiskiem naturalnym rzadkich ptaków drapieżnych. Są to między innymi: jastrząb, krogulec i kobuz.

Legenda mówi, że usypała ją baba olbrzymka. Babia Góra jest jedną z najbardziej ekscytujących polskich gór

Bywa kapryśna i zmienna. A i tak każdy wędrowiec ma nadzieję zobaczyć z jej szczytu najpiękniejszy wschód słońca. Wokół niej krąży legenda, której nikt nie potwierdza, choć znajdą s...

Łysica w Górach Świętokrzyskich

Łysica, najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich, wznosi się na wysokość 613,96 metrów n.p.m. i jest jednym z najbardziej charakterystycznych punktów tego pasma górskiego. Znajduje się w jego północno-wschodniej części, w Paśmie Łysogór. Górę często odwiedzają turyści ze względu na jej unikalną przyrodę oraz bogatą historię. Nie bez znaczenia jest też fakt, że Łysica należy do Korony Gór Polski.

Łysica, podobnie jak reszta Gór Świętokrzyskich, zbudowana jest głównie z kwarcytów i piaskowców. Jej szczyt to rozległe rumowisko skalne, nazywane gołoborzem. Gołoborza są efektem długotrwałych procesów wietrzenia fizycznego z czasów epoki lodowcowej. Te surowe i kamieniste krajobrazy są jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów regionu.

Szlaki w Górach Świętokrzyskich

Szlak prowadzący na Łysicę rozpoczyna się w miejscowości Święta Katarzyna i jest częścią czerwonego szlaku turystycznego, znanego jako Główny Szlak Świętokrzyski. Trasa ta jest stosunkowo krótka. Liczy około 2,5 kilometra, ale jest dość stroma. Wędrówka na szczyt może być wyzwaniem, szczególnie zimą i jesienią. Jest to jednak popularny cel wędrówek, odpowiedni zarówno dla początkujących, jak i doświadczonych turystów.

Idąc na Łysicę, można podziwiać piękno Świętokrzyskiego Parku Narodowego, w tym unikalne ekosystemy leśne. Szczególną atrakcją przyrodniczą są bukowe lasy. Warto również zwrócić uwagę na kapliczkę i źródełko św. Franciszka u podnóża Łysicy, które dodają temu miejscu duchowego wymiaru.

Inne popularne szlaki w Górach Świętokrzyskich to m.in. trasa na Święty Krzyż (Łysa Góra), gdzie znajduje się klasztor oraz muzeum przyrodnicze, oraz szlak przez Pasmo Jeleniowskie, oferujący piękne widoki i ciszę z dala od tłumów.

Najstarsze góry w Polsce: te legendy warto znać

Góry Świętokrzyskie to też ważny ośrodek kulturowy i religijny. Już w czasach pogańskich znajdowało się tu miejsce kultu, a później stały się centrum chrześcijaństwa. Liczne legendy i podania związane z tym regionem dodatkowo podkreślają jego wyjątkowość. I tak na przykład Łysa Góra, zwana także Świętym Krzyżem, była rzekomo miejscem spotkań czarownic i demonów. Wierzono, że na jej szczycie odbywały się sabaty, na które wiedźmy przybywały na miotłach, aby spotkać się z diabłem.

Bohaterem innej świętokrzyskiej legendy jest książę węgierski Emeryk. Miał on być cudownie ocalony przez krzyż, który przyniósł na szczyt Łysej Góry. Z wdzięczności ufundował klasztor, w którym później przechowywano relikwie Świętego Krzyża.

Na terenie Gór Świętokrzyskich ma znajdować się też zaklęte zamczysko, pełne skarbów strzeżonych przez ducha rycerza. Wejście do zamku otwiera się raz na sto lat, ale tylko odważni i sprawiedliwi mogą zdobyć ukryte bogactwa.

Atrakcje w Górach Świętokrzyskich

Góry Świętokrzyskie, jako jedno z najstarszych pasm górskich w Polsce, oferują bogactwo atrakcji turystycznych. Oto najciekawsze:

• Jaskinia Raj. Jedna z najpiękniejszych jaskiń krasowych w Polsce, położona w pobliżu Chęcin. Jaskinia Raj słynie z niezwykle bogatych form naciekowych, takich jak stalaktyty i stalagmity. W jaskini panuje stała temperatura około 9°C. Zwiedzanie odbywa się z przewodnikiem i trwa około 45 minut.
• Zamek Krzyżtopór. Ruiny zamku w Ujeździe to jedno z najciekawszych miejsc w okolicy Gór Świętokrzyskich. Zamek Krzyżtopór, wybudowany w XVII wieku, był wówczas jednym z największych zamków w Europie. Imponujące ruiny zachowały się do dziś, a zwiedzający mogą podziwiać m.in. monumentalne mury, bastiony, lochy i przepiękne dziedzińce. Zamek jest otoczony fosą i posiadał niegdyś aż 365 okien, co odpowiadało liczbie dni w roku.
• Zamek w Chęcinach. Średniowieczny zamek w Chęcinach, położony na szczycie góry, to kolejna ważna atrakcja turystyczna regionu. Zamek został zbudowany na przełomie XIII i XIV wieku. Zwiedzający mogą wspiąć się na zamkowe wieże, skąd rozciąga się panorama na Góry Świętokrzyskie i Dolinę Chęcińską.

Źródło: Świętokrzyskie Travel, Świętokrzyski Park Narodowy

Nasz ekspert

Mateusz Łysiak

Dziennikarz zakręcony na punkcie podróżowania. Pierwsze kroki w mediach stawiał w redakcjach internetowej i papierowej magazynu „Podróże”. Redagował i wydawał m.in. w gazeta.pl i dziendobrytvn.pl. O odległych miejscach (czasem i tych bliższych) lubi pisać nie tylko w kontekście turystycznym, ale też przyrodniczym i społecznym. Marzy o tym, żeby zobaczyć zorzę polarną oraz Machu Picchu. Co poza szlakiem? Kuchnia włoska, reportaże i pływanie.