Największe miasto Moraw wyrosło na średniowiecznym grodzie. Dziś przyciąga pięknymi zabytkami
Największe miasto Moraw jest jednym z najważniejszych ośrodków kulturalnych, naukowych i turystycznych w Czechach. Mimo że nie jest stolicą kraju, swoją siedzibę mają tam wszystkie najważniejsze instytucje wymiaru sprawiedliwości. Jest drugą najbardziej zaludnioną miejscowością w Czechach. O jakim mieście mowa? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz poniżej.
W tym artykule:
Morawy cieszą się dużą popularnością wśród turystów. Nic dziwnego, bo ta historyczna kraina dosłownie urzeka swoim pięknem. Rozległe winnice, sady migdałowe, fantazyjne formacje skalne i wspaniałe jaskinie krasowe – obok morawskich krajobrazów i tamtejszej przyrody po prostu nie da się przejść obojętnie. Warto jednak pamiętać, że na uwagę zasługuje nie tylko tamtejsza natura. Morawy to także historyczne miasta i miasteczka ze wspaniałymi zabytkami, z których wiele doczekało się wpisu na listę UNESCO.
Jakie jest największe miasto Moraw?
Największe miasto Moraw i jednocześnie stolica kraju południowomorawskiego to Brno. Znajduje się w południowowschodniej części Czech, u zbiegu Svratki i Svitavy, jej lewego dopływu. Miasto zajmuje powierzchnię 230 kilometrów kwadratowych. W 2023 roku mieszkało tam 396 101 osób.
W Brnie mieszczą się siedziby najważniejszych instytucji czeskiego wymiaru sprawiedliwości: Sądu Najwyższego, sądu konstytucyjnego i ombudsmana Republiki Czeskiej. Należy jednak wspomnieć, że Brno jest nie tylko ważnym ośrodkiem administracyjnym, ale także kulturalnym i naukowym. W mieście odbywają się międzynarodowe festiwale muzyczne. Są tam teatry i filharmonia.
Historia największego miasta Moraw
Brno wyrosło na grodzie wzniesionym w XI stuleciu. Jednak początki osadnictwa na tym terenie sięgają epoki brązu i żelaza.
Co zobaczyć w Czechach? Rozmawiamy z Ivaną Bílkovą
Czy Czechy i Republika Czeska to to samo? Gdzie nasi południowi sąsiedzi spędzają wakacje? Jak Czesi oszukują przeznaczenie? O zwyczajach swoich rodaków opowiada Ivana Bílková, dyrektorka C...
Brno w średniowieczu
Pierwsza słowiańska warownia, mająca charakter ośrodka administracyjnego, powstała na dzisiejszym obszarze miasta najprawdopodobniej między V a VII stuleciem. Między 1021 a 1034 rokiem książę Brzetysław I nakazał wybudować gród na wzgórzu Petrov. W tamtym czasie powstał kościół pw. św. Mikołaja.
Pierwsza wzmianka na temat grodu, zamieszczona w kronice Kosmasa, jest datowana na 1091 rok. Osada uzyskała prawa miejskie 152 lata później, z nadania króla Wacława I. Miasto uzyskało wtedy także przywilej miasta królewskiego. W czasie panowania Przemysła Ottokara II powstał zamek, który w późniejszych latach przekształcono w twierdzę Špilberk, będącą kluczowym elementem systemu obronnego Brna.
W 1349 roku miasto stało się siedzibą margrabiów morawskich. 25 lat później Brno otrzymało sołectwo. W latach 1428 i 1430 skutecznie oparło się oblężeniu husyckiemu.
Brno w czasach nowożytnych
W 1641 roku Ołomuniec utracił na rzecz Brna status stolicy Moraw. W czasie wojny trzydziestoletniej potężnie umocnione miasto skutecznie odpierało szwedzkie ataki. Rozbudowa umocnień trwała w kolejnych latach. W 1742 roku Brno oblegli Prusowie, ale nie zdołali go zdobyć.
Brno w epoce XIX wieku
Po raz pierwszy skapitulowało dopiero w 1805 roku, pod naporem wojsk napoleońskich. Po zwycięstwie w bitwie pod Austerlitz cesarz nakazał częściowo zniszczyć miejskie fortyfikacje. Resztę miejskich umocnień rozebrano w XIX stuleciu. Do dziś zachowała się tylko jedna z siedmiu niegdyś istniejących miejskich bram.
W XVIII wieku, gdy w Brnie zaczął rozwijać się przemysł tkacki, miasto zyskało na znaczeniu jako ośrodek przemysłowy. To zapoczątkowało gwałtowny rozwój tego obszaru. W 1839 roku Brno połączono z Wiedniem linią kolejową. Siedem lat później na ulicach zainstalowano oświetlenie gazowe. W 1847 roku uruchomiono połączenie telegraficzne z Wiedniem. W 1869 roku zaczęto stosować tramwaje konne.
Brno we współczesności
Za jedno z najważniejszych wydarzeń w historii miasta należy uznać otwarcie zakładów zbrojeniowych Zbrojovka Brno w 1918 roku. W okresie dwudziestolecia międzywojennego Czechosłowacja stała się światowym potentatem w produkcji broni.
W 1939 roku miasto zostało włączone do Protektoratu Czech i Moraw. W ramach operacji przeprowadzonych przez amerykańską 15. Flotę Powietrzną miasto dwukrotnie zostało zbombardowane – 25 sierpnia i 20 listopada 1944 roku. Zniszczenia nie były zbyt rozległe i ominęły wszystkie najważniejsze zabytki.
26 kwietnia 1945 roku do Brna wkroczyła Armia Czerwona. Deportowano wówczas ok. 25 tys. mieszkających tam Niemców, a ich majątki skonfiskowano.
Zabytki Brna
Długa i bogata historia miasta jest zapisana w tamtejszych zabytkach. Brno jest jednym z tych miejsc, które powinien odwiedzić każdy miłośnik dawnej architektury (tym bardziej że od granicy w Cieszynie wystarczy pokonać ok. 200 km, by dotrzeć do największego miasta Moraw). Jest ich tak dużo, że trudno wymienić wszystkie. Poniżej wskazujemy najważniejsze:
- stary ratusz (najstarszy świecki budynek w Brnie, zawierający elementy średniowiecznego budownictwa),
- katedra św. Piotra i Pawła (przebudowana na styl gotycki świątynia, wzniesiona na szczycie wzgórza Petrov),
- Špilberk (zamek, który później przekształcono w twierdzę i uczyniono z niej kluczowy element systemu obronnego miasta),
- brneńskie pałace mieszczańskie (z najsłynniejszymi Dům pánů z Lipé, Kleinův palác i Dům u Čtyř mamlasů).
Nasz ekspert
Artur Białek
Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.