Najwyższy szczyt Australii. Dlaczego nosi polską nazwę?

W tym artykule:

1. Góra Kościuszki. Czy na pewno?
2. Najwyższy szczyt Australii – kiedy go zdobyto i tak nazwano?
3. Wspinaczka na najwyższy szczyt Australii

Aborygeni zamieszkują Australię od dziesiątków tysięcy lat. Ze źródeł pisanych wynika, że Europejczycy po raz pierwszy pojawili się na na tym kontynencie dopiero w 1606 roku.

Wówczas holenderski odkrywca Willem Janszoon dobił do lądu po zachodniej stronie półwyspu Cape York. Na mapie wyrysował linię brzegową długości około 300 km. Istnieją doniesienia o wcześniejszym przybyciu do Australii Arabów, Portugalczyków, Hiszpanów, Chińczyków, a nawet Rzymian, ale nie są one wiarygodne.

Po setkach lat kontynent australijski zdominowali Brytyjczycy. W 1931 roku, na mocy statutu westminsterskiego, dominia, w tym Australię, zrównano prawnie z Wielką Brytanią. Tę datę czasem uznaje za symboliczny moment uzyskania przez Australię niepodległości.

Góra Kościuszki. Czy na pewno?

Co wiemy o najwyższym szczycie Australii? Z perspektywy Europejczyków nie wydaje się szczególnie wysoki. Ma 2228 m n.p.m., jest dość płaski i nieporośnięty roślinnością.

Od XIX wieku góra nosi nazwę na cześć polskiego generała, ale wcześniej określano ją inaczej. Ostatnio jeden z ludów aborygeńskich forsuje koncepcję powrotu do jednej z dawnych nazw: Kunama Namadgi.

Władze sprzeciwiają się temu. Biorą jednak pod uwagę ewentualne dopuszczenie tej nazwy jako drugiej, używanej równolegle. Twierdzą, że nie wszystkie rdzenne ludy Australii są za wprowadzeniem tej zmiany. W języku jednej z lokalnych społeczności, Ngarigo, pierwszy człon zwrotu Kunama Namadgi oznacza… kał.

Ciekawostkę stanowi fakt, że – technicznie rzecz biorąc – Góra Kościuszko nie jest najwyższym szczytem Australii. Wyższy jest wulkan (Mawson Peak) położony na należącej do Australii wyspie Heard Island u wybrzeży Antarktydy. Mawson Peak jest częścią Australii, ale geograficznie uznaje się go za „sub-Antarktydę”.

Najwyższy szczyt Australii – kiedy go zdobyto i tak nazwano?

Z zapisków i dokumentacji papierowej jasno wynika, że pierwszym europejskim zdobywcą najwyższego szczytu Australii i jednocześnie osobą, która nadała mu nazwę, był Paweł Edmund Strzelecki (1797-1873) – polski podróżnik, geolog, geograf i odkrywca. Strzelecki urodził się w podpoznańskiej Głuszynie. Był pierwszym Polakiem, który okrążył ziemię w celach naukowych.

W 1840 roku Strzeleckiego zaprowadzili na najwyższy szczyt Australii aborygeńscy przewodnicy: Charlie Tarra i Jackey. Towarzyszył im również James Macarthur. Strzelecki podczas wędrówek po Australii przebył ponad 11 tys. kilometrów. Ten dystans pokonał w większości pieszo.

Strzelecki nazwał najwyższy szczyt Australii Górą Kościuszki – na cześć generała, Najwyższego Naczelnika Sił Zbrojnych Narodowych w powstaniu 1794 roku, czyli tzw. insurekcji kościuszkowskiej. Australijczycy wymawiają nazwisko naszego bohatera narodowego inaczej, niż robi się to w Polsce. Brzmi ono mniej więcej „kozyjosko”.

Wspinaczka na najwyższy szczyt Australii

Mimo że szczyt nie wydaje się szczególnie wysoki, wspinaczka na niego trwa kilka godzin. Góra znajduje się w Parku Narodowym Kościuszki, około 240 km na południowy-zachód od Sydney w stanie Nowa Południowa Walia.

Czasem Góra Kościuszki uwzględniana jest w wyzwaniu Korony Ziemi (Seven Summits) polegającym na wspinaczce na najwyższe góry wszystkich kontynentów. Trwa spór, czy to Góra Kościuszki lub indonezyjski Puncak Jaya powinny być „siódmą górą”. Debata ta wynika z geograficznej definicji kontynentu Australii/Oceanii. Góra Kościuszki jest najwyższą górą Australii. Jednak biorąc pod uwagę całą Oceanię, Puncak Jaya w Indonezji jest wyższym szczytem. Dlatego wielu wspinaczy wdrapuje się na oba.

Serial „1670" oglądałem dwa razy. Australijczyk zafascynowany Polską

W nowym odcinku wideopodcastu National-Geographic.pl rozmawiamy z australijsko-polską parą. Josh i Paula Bell opowiadają o wzajemnych stereotypach narodowych, wyzwaniach w nauce języka polskieg...

W porównaniu z innymi najwyższymi szczytami na wszystkich kontynentach, wspinaczka na Górę Kościuszki jest stosunkowo łatwa. Wiodą na nią dwa główne szlaki. Oba oferują spektakularne widoki na Park Narodowy Kościuszki:

• pierwszy zaczyna się w Thredbo. Można skorzystać z wyciągu krzesełkowego Kosciuszko Express. To powinno przyspieszyć 13-kilometrową trasę (licząc w obie strony). Jej ukończenie zajmie od czterech do pięciu godzin. Ta popularna trasa spacerowa prowadzi obok jeziora Cootapatamba, które jest najwyżej położonym jeziorem w Australii;
• druga trasa na najwyższy szczyt Australii rozpoczyna się w Charlotte Pass. Jest zdecydowanie dłuższa, bo w obie strony to 18,6 km i powinna zająć od sześciu do ośmiu godzin. Częściowo można ją pokonać na górskim rowerze. Należy go zostawić na stojakach na przełęczy Rawson Pass i przejść pieszo 1,4 km do szczytu.

Na wędrówkę najlepiej jest wybrać się od grudnia do marca, czyli w czasie, gdy na szczycie nie zalega już śnieg – pamiętajmy, pory roku na południowej półkuli są „na opak”. Oczywiście masywy wokół Góry Kościuszki oferują też świetne i jedne z najdłuższych tras narciarskich na kontynencie. Dlatego w góry można się też wybrać w sezonie zimowym.

W 2024 roku trwają prace mające na celu modernizację szlaków wiodących na szczyt Góry Kościuszki. Dlatego przed wyjściem warto zapoznać się z komunikatami parku narodowego.

Źródła: ABC News, National Geographic, VisitNsw.

Nasz ekspert

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.