Obiekty UNESCO w Polsce. 17 miejsc, które docenił świat

W tym artykule:

1. Dziedzictwo UNESCO w Polsce
2. Obiekty UNESCO w Polsce – lista
3. Stare Miasto w Krakowie
4. Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni
5. Auschwitz-Birkenau
6. Puszcza Białowieska
7. Stare Miasto w Warszawie
8. Stare Miasto w Zamościu
9. Średniowieczny zespół miejski Torunia
10. Zamek krzyżacki w Malborku
11. Kalwaria Zebrzydowska
12. Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy
13. Drewniane kościoły południowej Małopolski
14. Park Mużakowski
15. Hala Stulecia we Wrocławiu
16. Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat
17. Tarnowskie Góry
18. Krzemionki
19. Lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym

Dziedzictwo UNESCO w Polsce

Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO została ustanowiona na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez wyspecjalizowaną organizację ONZ do spraw Edukacji, Nauki i Kultury w listopadzie 1972 roku. Dokument wszedł w życie trzy lata później. Łączna liczba sygnatariuszy wynosi obecnie 194 państw. Jednym z pierwszych państw, które ratyfikowało Konwencję była Polska (6 maja 1976 r.).

Dziedzictwo UNESCO obejmuje miejsca i budowle o niezwykłej „wartości kulturowej lub przyrodniczej” dla ludzkości. Aktualnie na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO znajdują się 1154 obiekty, rozlokowane w 167 państwach na całym świecie. Najwięcej, bo aż 58, zlokalizowanych jest we Włoszech, o dwa mniej w Chinach, natomiast podium zamykają nasi zachodni sąsiedzi (51).

Ile obiektów UNESCO jest w Polsce? Nasz kraj może się poszczycić 17 miejscami wyróżnionymi przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury. Niewykluczone, że liczba ta w niedalekiej przyszłości się zwiększy, bowiem na polskiej liście informacyjnej UNESCO, czyli liście obiektów oczkujących na wpisanie, czeka pięć kolejnych zabytków.

Poniżej prezentujemy pełny wykaz obiektów z Polski, które znajdziemy na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jakie są obiekty UNESCO w Polsce?

Obiekty UNESCO w Polsce – lista

1. Stare Miasto w Krakowie
2. Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni
3. Auschwitz-Birkenau – niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady
4. Puszcza Białowieska
5. Stare Miasto w Warszawie
6. Stare Miasto w Zamościu
7. Średniowieczny zespół miejski Torunia
8. Zamek Krzyżacki w Malborku
9. Kalwaria Zebrzydowska – manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz park pielgrzymkowy
10. Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy
11. Drewniane kościoły południowej Małopolski – Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa
12. Park Mużakowski
13. Hala Stulecia we Wrocławiu
14. Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat
15. Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach oraz system gospodarowania wodami podziemnymi
16. Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego
17. Lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym

Niedoceniane miejsca w Europie, które koniecznie trzeba zobaczyć. Poznaj 21 propozycji ze Starego Kontynentu – jest też polski akcent

Gdzie pojechać na weekend czy dłuższy urlop? Poniżej przedstawiamy najbardziej niedoceniane miejsca w Europie, które warto odwiedzić chociaż raz w życiu. Na liście znalazła się jedna pro...

Stare Miasto w Krakowie

Pierwszy polski obiekt trafił na słynną listę w 1978 roku, a chodzi mianowicie o Stare Miasto w Krakowie, czyli najstarsza część miasta. Co ciekawe, był to zarazem jeden z pierwszych dwunastu zabytków uhonorowanych przez UNESCO. Krakowskie Stare Miasto, obejmujące obszar Wawelu, Kazimierza i Stradomia, uznano za „wybitny przykład typu budowli, zespołu architektonicznego, zespołu obiektów techniki lub krajobrazu, który ilustruje znaczące etapy w historii ludzkości”.

Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni

W tym samym roku, co Stare Miasto w Krakowie, na Listę Światowego Dziedzictwa wpisano Kopalnię Soli w Wieliczce. 35 lat później, w 2013 r., wpis rozszerzono o Kopalnię Soli w Bochni i Zamek Żupny w Wieliczce. Od tego momentu Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni są wpisem seryjnym.

Auschwitz-Birkenau

Nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau został wpisany na Listę UNESCO w 1979 roku na podstawie kryterium VI, którego treść brzmi: „jako powiązane w sposób bezpośredni lub materialny z wydarzeniami lub żywymi tradycjami, ideami, wierzeniami, dziełami artystycznymi lub literackimi o wyjątkowym uniwersalnym znaczeniu”. Obóz w Oświęcimiu reprezentuje wszystkie obozy koncentracyjne i obozy zagłady na świecie.

Puszcza Białowieska

Puszcza Białowieska to do niedawna jedyny obiekt przyrodniczy światowego dziedzictwa UNESCO w Polsce. Na listę została wpisana w 1979 roku jako część Białowieskiego Parku Narodowego na podstawie kryterium IX: „stanowi wyjątkowy przykład reprezentatywny dla trwających procesów ekologicznych i biologicznych istotnych w ewolucji i rozwoju ekosystemów oraz zespołów zwierzęcych i roślinnych lądowych, słodkowodnych, nadbrzeżnych i morskich” oraz X: „obejmuje siedliska naturalne najbardziej reprezentatywne i najważniejsze dla ochrony in situ różnorodności biologicznej, włączając te, w których występują zagrożone gatunki o wyjątkowej uniwersalnej wartości z punktu widzenia nauki lub ochrony przyrody”.

W 1992 r. wpis został rozszerzony o bardzo obszerną białoruską część Puszczy Białowieskiej. Od 2008 trwały wspólne starania o powiększenie uznawanego przez UNESCO obszaru. Udało się niespełna dziesięć lat temu – od 2014 roku Światowym Dziedzictwem jest niemal cała polska Puszcza Białowieska oraz większa część białoruskiej.

Stare Miasto w Warszawie

Warszawskie Stare Miasto, które w niemal całości zostało zniszczone w czasie II wojny światowej, wpisano na na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1980 roku na podstawie kryterium II: „ukazuje znaczącą wymianę wartości, zachodzącą w danym okresie czasu lub na danym obszarze kulturowym świata w dziedzinie rozwoju architektury lub techniki, sztuk monumentalnych, urbanistyki lub projektowania krajobrazu” oraz IV: „powiązane w sposób bezpośredni lub materialny z wydarzeniami lub żywymi tradycjami, ideami, wierzeniami, dziełami artystycznymi lub literackimi o wyjątkowym uniwersalnym znaczeniu”.

Ciekawostki o Warszawie. Tego mogłeś nie wiedzieć o polskiej stolicy

Poniżej prezentujemy wybrane ciekawostki o Warszawie, dzięki którym jeszcze bardziej zapragniesz poznać historię stolicy i największego miasta Polski.

Stare Miasto w Zamościu

Stare Miasto w Zamościu, podobnie jak krakowskie Stare Miasto, zostało wyróżnione przez UNESCO na podstawie kryterium IV. Wpisu dokonano w 1992 roku. Jak czytamy na oficjalnej stronie UNESCO, Zamość jest przykładem „idealnego renesansowego miasta” z końca XVI wieku.

Średniowieczny zespół miejski Torunia

Średniowieczny zespół miejski Torunia, czyli rodzinnego miasta Mikołaja Kopernika, trafił na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1997 roku na podstawie kryteriów II i IV. Zespół staromiejski Torunia to najstarsza część miasta, obejmująca Stare Miasto, Nowe Miasto i gotycki zamek krzyżacki z XIII wieku.

Zamek krzyżacki w Malborku

Zamek w Malborku wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1997 roku w oparciu o kryteria II, III i IV. Wzniesiona przez zakon krzyżacki budowla uznawana jest za jedną z najwspanialszych twierdz średniowiecznej Europy. Zamek uległ poważnemu zniszczeniu w czasie II wojny światowej i został zrekonstruowany po jej zakończeniu.

Kalwaria Zebrzydowska

Kalwaria Zebrzydowska nazywana jest „polską Jerozolimą” i uznawana za duchową stolicę Małopolski. W 1999 roku miejscowe sanktuarium pasyjno-maryjne oo. bernardynów, jako jedyna kalwaria na świecie, zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO (kryterium II i IV).

Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy

Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy powstały w połowie XVII w. i są największymi drewnianymi budowlami sakralnymi o konstrukcji szkieletowej na Starym Kontynencie. Świątynie trafiły na listę UNESCO w 2001 roku na podstawie kryteriów III, IV i VI.

Drewniane kościoły południowej Małopolski

Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa, czyli drewniane kościoły południowej Małopolski, pojawiły się na liście dziedzictwa UNESCO w 2003 roku. Między innymi w oparciu o kryterium III, którego treść brzmi: „przedstawiać unikatowe albo przynajmniej wyjątkowe świadectwo tradycji kulturowej lub istniejącej albo minionej cywilizacji”.

Najstarsze i najpiękniejsze kościoły w Polsce

Najstarsze kościoły w Polsce skrywają piękne wnętrza i wiele ciekawych historii. Mimo że archeolodzy wciąż spierają się, które świątynie rzeczywiście powstały najwcześniej, na podst...

Park Mużakowski

Park Mużakowski to jeden z najpiękniejszych parków w Europie i jedyny z Polski na liście dziedzictwa UNESCO. Przez wielu uważany za raj dla rowerzystów, spacerowiczów i... zakochanych. Zauważony i wyróżniony przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury w 2004 roku (kryterium I, IV).

Hala Stulecia we Wrocławiu

Wrocławska Hala Stulecia została wpisana na listę UNESCO w 2006 r. i uznana za „wybitne dzieło twórczego geniuszu człowieka”, jak głosi kryterium I. Jeden z symboli stolicy Dolnego Śląska wzniesiono w latach 1911–1913, a autorem projektu był Max Berg.

Drewniane cerkwie w polskim i ukraińskim regionie Karpat

Wpis z 2013 roku odnośnie drewnianych cerkwi w regionie Karpat obejmuje 16 świątyń, z których osiem znajduje się na terytorium Polski i osiem na Ukrainie. Są to:

1. Cerkiew św. Paraskiewy w Radrużu
2. Cerkiew Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu
3. Cerkiew św. Michała Archanioła w Smolniku
4. Cerkiew św. Michała Archanioła w Turzańsku
5. Cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku
6. Cerkiew Opieki Bogurodzicy w Owczarach
7. Cerkiew św. Paraskiewy w Kwiatoniu
8. Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych
9. Cerkiew Zesłania Ducha Świętego w Potyliczu
10. Cerkiew św. Dymitra w Matkowie
11. Cerkiew Świętej Trójcy w Żółkwi
12. Cerkiew św. Jerzego w Drohobyczu
13. Cerkiew Św. Ducha w Rohatyniu
14. Cerkiew Narodzenia Theotokos w Werbiążu Niżnym
15. Cerkiew Wniebowstąpienia Pańskiego w Jasinie
16. Cerkiew św. Michała w Użoku

Tarnowskie Góry

Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach oraz system gospodarowania wodami podziemnymi znajdują się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO od 2017 roku. Co ciekawe, wpisu na listę dokonano 9 lipca podczas 41. sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa odbywającej się wówczas w Krakowie.

Krzemionki

Krzemionkowski region pradziejowego górnictwa krzemienia pasiastego wpisano na listę UNESCO w 2019 roku. Tutejsze kopalnie krzemienne zostały odkryte przez Jana Samsonowicza na początku lat 20. minionego wieku. – Stanowi źródło wiedzy o tym, jak żyli i pracowali ludzie w prehistorycznych społecznościach osiadłych i jest świadectwem zaginionej tradycji kulturowej – czytamy na stronie Polskiego Komitetu ds. UNESCO.

Lasy bukowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym

Najmłodszym polskim obiektem na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO są lasy bukowe położone na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego, trzeciego co do wielkości parku narodowego w naszym kraju. Wpisu dokonano w 2021 roku.

– Dziękujemy wszystkim zaangażowanym w pracę nad wnioskiem i wspierającym wpis drugiego w Polsce obiektu przyrodniczego na listę Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO – oświadczyli przedstawiciele Bieszczadzkiego Parku Narodowego tuż po ogłoszeniu decyzji Centrum Światowego Dziedzictwa.

Źródło: unesco.pl

Nasz ekspert

Igor Szulim

Od zawsze wiedziałem, co chcę robić w życiu. Dlatego z pasji i z wykształcenia jestem dziennikarzem. W National-Geographic.pl zajmuje się tematyką podróżniczą. Szczególnie bliskie są mi kraje niemieckojęzyczne. Po godzinach najchętniej spędzam czas na korcie tenisowym.