Przetańczyć świat dookoła. O tanecznych podróżach

Tak tancerze mówią o swoim powołaniu, niezależnie od tego, który rodzaj i styl tańca wybrali: czy zdecydowali się na gorącą sambę, rozkołysana salsę, dialog w tango, kobiecy taniec brzucha czy pełen znaczących gestów klasyczny taniec indyjski. Czasem pasja wymaga poświęceń, ale daje wiele radości. Zaznać jej może każdy. Wiedzę najlepiej zdobywać u samego źródła. Opisujemy, jak się uczyć tańca od najlepszych, w krajach, z których on pochodzi. Taniec może też stać się pretekstem do zwiedzania świata.

Samba - święto życia

W Brazylii niezależnie od pory roku życie kręci się wokół samby. Warto przekonać się o tym samemu, wziąć kilka lekcji i ruszyć w tany.

Mój ojciec jest Brazylijczykiem. Podobnie jak inne dzieci, pierwsze kroki w sambie stawiałam, gdy uczyłam się chodzić – wspomina Marta Goncalves, instruktorka samby w szkole SalsaLibre.

Sambą Brazylijczycy cieszą się wspólnie. Rdzenną samba de roda tańczy się w kole. Wszyscy stoją, klaszczą, śpiewają, a pary kolejno wchodzą do środka. Tradycję tę do Brazylii przywieźli afrykańscy niewolnicy. W Bahia kultywowali taniec semba, w którym mężczyzna wyciągał kobietę na środek koła i tańczył, dotykając swoim pępkiem jej pępka. Później semba zmieszała się z tańcami indiańskimi i portugalskimi. Gdy po zniesieniu niewolnictwa trafiła do Rio de Janeiro, przeszła transformację. Niby ten sam rytm, podobny krok, ale zupełnie inny charakter tańca. Teraz samba w Rio jest elegancka, a w Bahia – bardziej pierwotna, ale ruchy tego tańca są zawsze naturalne, miękkie i radosne.

Szkoły samby

W Rio jest mnóstwo szkół tańca, warto pójść do kilku, żeby znaleźć coś dla siebie.

Najbardziej poważana szkoła to Carlinhos de JeSus. Nazwisko jej założyciela znają wszyscy. Stawka za prywatne zajęcia wynosi ok. 100 zł za godzinę.
Warto wziąć lekcje u różnych nauczycieli i spróbować różnych odmian samby.
Już po 2–3 godzinach trzeba pójść na imprezę do Lapa, dzielnicy klubów, kierując się zasadą, że podczas zabawy nauka idzie najszybciej. Wstęp 15–20 zł.
Za darmo można poćwiczyć, gdy zaczynają się imprezy na świeżym powietrzu. Wtedy też jest okazja, by przyjrzeć się występom gwiazd samby.
Im dalej na północ Brazylii, tym taniej. W Salvadorze prywatna lekcja kosztuje ok. 30 zł. Najbardziej renomowana jest Szkoła Baletu Folklorystycznego Bahia (ale ceny jak w Rio), poleca się też Centrum Kultury Afrobrazylijskiej. Zaś w Olindzie na placu w centrum miasta od listopada do marca grane są koncerty i przedstawienia.
W Brazylii na ulicach najwięcej się tańczy w grudniu lub styczniu. Ceny tu są porównywalne do polskich. O nocleg jest łatwo, lecz w karnawale lepiej zarezerwować go z wyprzedzeniem.

Taniec brzucha - żywioł orientu

Egipski styl tańca orientalnego jest łagodny i elegancki, marokański – gwałtowny, a syryjski wykorzystuje elementy tańca indyjskiego.

W Egipcie, gdy rodzi się dziecko, kobiety wiążą chusty wokół bioder i tańczą, a małe dziewczynki je naśladują. Tancerka na weselu jest gwarancją szczęścia małżonków. Ona tańczy, a cała rodzina stoi naokoło i klaszcze.

Taniec orientalny łączy cztery żywioły: ziemia symbolizuje ciężar ciała, woda to płynność ruchów, powietrze – lekkość. Ogień każda kobieta inaczej wnosi do tańca. Styl dojrzewa z tancerką.

To nieprawda, że tancerka powinna być przy kości – mówi Aleksandra Toth, instruktorka tańca orientalnego. – Ważne, żeby miała świadomość ciała – dodaje. Nieprawda też, że taniec brzucha był w haremach atrakcją dla mężczyzn. Mit ten wykreowały produkcje hollywoodzkie w latach 20. i 30. Wówczas w Europie taniec orientalny zaczął być traktowany jako taniec erotyczny i uświetniał repertuar klubów nocnych. Tymczasem Egipcjanki składały go w hołdzie bogini płodności, skrywając się przed mężczyznami.

Festiwale

W Kairze kwiecień i czerwiec to czas dwóch wielkich festiwali tańca orientalnego. Nail Group Festival i Ahlan Wa Sahlan.

W zeszłym roku przyjechało na nie 2 tys. osób, również mężczyzn. Połowa uczestników to byli Azjaci. Zajęcia trwają przez 9 dni, po 5–6 lekcji dziennie: dla początkujących, zaawansowanych i profesjonalistów. Na festiwalach codziennie są warsztaty, występy, konkursy oraz gale do późnej nocy.
Na czerwcowej nauce tańca w 2008 r. pakiet opłat festiwalowych i hotel kosztował ok. 1800 zł za tydzień. Niestety trzeba się było liczyć ze sporym wydatkiem za zajęcia: każda lekcja była płatna oddzielnie ok. 140, 200 i 270 zł w zależności od stopnia zaawansowania. Warto pamiętać, że lekcje dla początkujących mają najniższe ceny.
W organizacji wyjazdu może pomóc biuro festiwalowe.
Polecanym nauczycielem jest Hassan Khalil, jednak warto pójść do kilku instruktorów i wypróbować różne nauczane przez nich techniki tańca.
Należy zwrócić uwagę na naukę postawy. Jeśli ktoś zamierza uczyć się tańca poza festiwalem, może wstąpić do klubu czy na pokazy hotelowe albo zapisać się na lokalny aerobic z elementami tańca brzucha.
Przed tanecznym wyjazdem do Egiptu dobrze jest przygotować ciało ćwiczeniami pilates, które wzmacniają gorset mięśni brzucha i kręgosłupa.

Tango - nocna milonga

W Argentynie popołudnie i cała noc starzy milongeuros spędzają, chodząc z jednej milongi na drugą. I tak codziennie.

Prawdziwy smak tanga można poznać tylko w Buenos Aires. Nie należy jednak nastawiać się na widok tętniących tańcem ulic. Tango jest kulturą niszową. Trzeba wiedzieć, gdzie i czego szukać oraz zdawać sobie sprawę z istnienia dwóch równoległych światów tanga: tego dla miejscowych oraz komercyjnego. Warto poznać oba.

Tańczących Argentyńczyków można spotkać na ulicach tylko latem, na milongach (tangowych spotkaniach tanecznych). Przychodzą tam ludzie z sąsiedztwa, często mają po 60 lat. Ich taniec nie jest namiętny i szalony, lecz wolny i spokojny jak stateczne chodzenie w parze. Panowie zakładają koszule, panie eleganckie półdługie spódnice z rozcięciem. Siadają zawsze przy tych samych stolikach, dzięki czemu łatwiej im podtrzymywać stary zwyczaj cabeseo (proszenia do tańca spojrzeniem). Na parkiecie wszyscy tańczą w kierunku odwrotnym do ruchu wskazówek zegara. Początkujący zajmują miejsce w środku, a zaawansowani na zewnątrz koła, żeby zaprezentować swoje umiejętności.

Szkoła w Buenos

Tango dla turystów to świat kolorowy. Liczne szkoły tańca są atrakcją, która utrzymuje miasto.

Najbardziej znane szkoły to: Lo de Copello, Centro Cultural Borges, E Studio Mora Godoi. Cenieni nauczyciele uczą tam i tradycyjnego milonguero o sztywnej postawie, i nuevo o bardziej miękkich ruchach. Nowocześniejsze style można poznać w szkołach Tango Brujo i DNI.
Wyjazd można zaplanować z polską szkołą tanga lub samemu. Nocleg lepiej zarezerwować z wyprzedzeniem.
W lokalnych gazetach El Tangauta albo Buenos Aires Tango Guide można znaleźć informacje o szkołach, lekcjach i milongach. O to, czy w szkole mówi się po angielsku, należy pytać na miejscu.
Kursy w Buenos trwają przez cały rok. – Nie trzeba szukać terminu rozpoczęcia, wystarczy przyjechać i zapłacić za lekcję – radzi Beata Maja Gellert, instruktorka tanga. Zdecydowanie więcej korzysta z wyjazdu uczeń, który tańczy przynajmniej rok i ma już pojęcie o pozycji i figurach.
W dwa tygodnie można poznać tylko kilka nowych niuansów. Tango wymaga sporo wysiłku, wytrwałości i pracy. Ale daje dużo satysfakcji.
Początkujący uczeń powinien wybrać dużą szkołę i kilka lekcji prywatnych. Lekcja grupowa kosztuje 10–25 zł, prywatna od 100 zł. Uczeń może poprosić nauczyciela, żeby zabrał go na milongę. Wstęp ok. 15 zł.
W Buenos jest tyle odmian tanga, że warto włożyć trochę wysiłku, by znaleźć coś dla siebie. Można też po prostu pójść na milongę i popatrzeć na prawdziwe tango.

Salsa - Kuba w tańcu

Roztańczone towarzystwo można spotkać na każdej ulicy. Kubańska salsa nie ma ścisłych reguł, każdy tańczy ją po swojemu.

Na Kubie tańczy się cały czas i wszędzie. Ktoś włącza muzykę, sąsiadka przynosi zupę, znajomy wpada z butelką rumu i jest impreza. Swobodny ruch salsy widać w każdym Kubańczyku. Jednak żeby poznać prawdziwy klimat kubańskich tańców, warto wybrać się na wieczorną imprezę do jednego z ekskluzywnych klubów w bezpiecznym centrum Hawany (Cafe Cantante, Rio Havanero, Casa Havana, Casa de la Musica, Tropicana, Parisien), w których występują sławne zespoły kubańskie. Zwykli Kubańczycy bawią się w dzielnicowych domach kultury, ale nie poleca się tych miejsc turystom (poza centrum miasta bójki na noże są normą). Trzeci sposób na zabawę taneczną to impreza na wschodnim wybrzeżu w casa de la musica. To miejsca otwarte dla wszystkich, wstęp zwykle jest bezpłatny. Tam bawi się Kuba.

Salsa jest grą między kobietą a mężczyzną, w której mężczyzna stara się zgubić kobietę, a ona stara się nie zgubić rytmu. Wiele kobiet nie zna kroku, tylko go udaje.

Tradycyjnie Kubańczycy na salsę mówią casino. Nazwa ta pochodzi od dużych sal tanecznych, w których na początku tańczono salsę. Casino jest mieszanką rumby i sonu kubańskiego. Ruch nóg i ciała pochodzi z rumby, w której mężczyzna nie rusza się, tylko prowadzi kobietę, a ta wykonuje wokół niego obroty. Natomiast postawa klatka wysunięta do przodu, żeby być blisko kobiety i móc jej coś szepnąć na ucho, pochodzi z sonu.

Szkoła salsy

Na Kubie mieszkają sami tancerze, więc nauczyciela można spotkać na każdym rogu i na każdej lokalnej zabawie.
Jeżeli ma się znajomych na miejscu, najlepiej chodzić z nimi na imprezy i tańczyć w gronie ich przyjaciół. Można też samemu poszukać małych szkół i klubów tańca.
Warto także wziąć regularne lekcje w państwowej szkole tańca, np. w Danca Nacional de Cuba. Znani nauczyciele to: Santiago Alfonso, Robinson, Jose Duma, Fernando Alonso Rojas.
Na Kubie pierwsze noce spędzić w hotelu albo na kwaterze casa particular. Są wygodne, bezpieczne i tanie (70 zł za noc dla dwóch osób).
Później warto poznawać taniec, podróżując po wyspie. O brak noclegu nie należy się niepokoić. Na dworcach autobusowych przyjezdni wybierają spośród mnóstwa ofert.

Taniec indyjski - język gestu

Gdy zawiść i chciwość zawładnęły światem, boginie i bogowie błagali najwyższego boga Brahmę o stworzenie cnoty, która będzie zrozumiała dla zwykłych śmiertelników. Brahma wybrał więc z czterech cnót ich kwintesencję (słowa, ruch, muzykę i emocje). Stworzył z nich Pańćamawedę. Jego wierny sługa Bharata spisał ją w traktacie Natjaśastra, który stał się kompendium wiedzy i technik tanecznych dla klasycznych tańców indyjskich. Boginie i bogowie tańcząc, przekazywali tę sztukę ludziom. Tak powstały najpopularniejsze klasyczne tańce indyjskie, np. bharatanatjam, odisi czy kathak. Teraz tradycyjny taniec jest jednocześnie sztuką, rodzajem modlitwy i ofiarą dla hinduskich bogów.

Bharatanatjam setki lat temu w świątyniach wykonywały kapłanki dewadasi, łącząc go ze śpiewem oraz grą na instrumentach. Odisi i kathak tańczono na dworach. Sztuka tańca przestała być poważana w czasach kolonialnych i przeniosła się do domów publicznych.

W klasycznych tańcach całe ciało tworzy symetryczną figurę, stopy wytupują rytm zgodny z muzyką. – Każdy ze stylów różni się nieco pozami i adawu (figurami w ruchu) – mówi instruktorka Magdalena Niernsee-Durbacz ze szkoły tańca Alapadma. Jednak we wszystkich obowiązują te same zasady. Tancerz za pomocą gestów dłoni (hasta) oraz mimiki twarzy i spojrzenia opowiada historie z życia bogów indyjskich.

Nauka tańca klasycznego trwa wiele lat. – Wymaga połączenia elementów ruchu z umiejętnością kontrolowania ciała i umysłu oraz wzbudzania emocji u widza – wyjaśnia Niernsee-Durbacz.

Inspirację z klasyki i tańców ludowych czerpią choreografowie Bollywood. Łączą je ze współczesnym tańcem zachodnim. Układy bollywoodzkie nie mają już nic wspólnego z religijnością czy obrzędami – są zwykłą rozrywką. Forma przekazu jednak pozostała. Podobnie jak w tańcu klasycznym, tancerka pełnymi wdzięku ruchami ilustruje opowieść (tyle że jest to historia miłosna) zawartą w tekście piosenki. Spojrzenia i uśmiech podkreślają każdy gest, są subtelnym uwodzeniem widzów. Nic dziwnego, że taniec bollywoodzki robi furorę na świecie.

Szkoła w Indiach

Klasycznego tańca indyjskiego nie da się nauczyć przez dwa tygodnie, ale w przypadku układów bollywoodzkich można tego spróbować.

W Indiach jest wiele szkół, które oferują kursy roczne tańca klasycznego. Gdy ktoś uczy się go w Polsce, może do Indii pojechać na lekcje prywatne, które zwykle są uzupełniane zajęciami w grupie. Wielu nauczycieli nie uznaje jednak sposobu przekazywania wiedzy innego niż swój i uczy od podstaw.
Przy zapisywaniu się na zajęcia należy zwracać uwagę, czy jasne jest, ile będziemy płacić za lekcję (15–60 zł za godzinę zajęć prywatnych).
Jeżeli ktoś planuje się zapisać do artysty czynnie występującego, powinien najpierw się upewnić, ile ma zaplanowanych pokazów, by nie stracić całego czasu w oczekiwaniu na mistrza.
Tańca bollywood, można się uczyć na zwykłych kursach tańca, np. w India International School.