Wyprawa z historią w tle. Łódzki skansen wkrótce otworzy się dla zwiedzających

Na terenie skansenu przy Muzeum Włókiennictwa w Łodzi znajduje się osiem historycznych obiektów, typowych dla zabudowy Łodzi z XIX i początków XX wieku. Okazała willa letniskowa, drewniany kościół, cztery domy rzemieślników, piętrowy dom czynszowy oraz budynek przystanku tramwajowego są rozmieszczone wzdłuż dwóch brukowanych „kocimi łbami” uliczek.

Budynki zostały przeniesione z różnych miejsc w Łodzi oraz jej okolic. Dobrano je tak, żeby jak najlepiej i najpełniej reprezentowały dawną, drewnianą architekturę miasta. Starannie odnowione i częściowo zrekonstruowane tworzą niezwykłą przestrzeń, sprzyjającą rodzinnym spacerom.

W Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej obecnie trwają prace modernizacyjne, które pozwolą odwiedzającym podziwiać muzealne przestrzenie w nowej jakości.

Oto, co możecie zobaczyć w łódzkim skansenie:

(fot. Lech Andrzejewski)

Zbór ewangelicki

Po II wojnie światowej nadano budynkowi funkcję kościoła katolickiego. Został przeniesiony z Nowosolnej (Rynek Nowosolna 13). Wzniesiony w latach 1846-1848 przez parafię ewangelicko-augsburską według pochodzącego z 1811 r. projektu Sylwestra Szpilowskiego, syna również architekta – Hilarego, jest przykładem rzadko stosowanego w skali kraju rozwiązania – połączenia drewnianej konstrukcji sumikowo-łątkowej z murowaną fasadą. Budynek przykryty został dachem trójspadowym z niewielką, malowniczą sygnaturką. Wnętrze jest podzielone emporami na dwie kondygnacje.

Po II wojnie światowej obiekt został przekazany kościołowi rzymskokatolickiemu i pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli (którego postać została wymalowana na fasadzie kościoła) służył mieszkańcom do pierwszej połowy lat 80. XX w. W tym też okresie wprowadzono kilka istotnych zmian w jego wnętrzu – skrócono emporę i zbudowano nową ścianę prezbiterialną, za którą powstała zakrystia. Na ścianie prezbiterialnej umieszczono ołtarz i ambonę; w latach 70. XX w. powyżej ołtarza powstała wielkoformatowa polichromia zrealizowana przez łódzkich artystów malarzy – Józefa Wasiołka i Mieczysława Saara. Z wyposażenia kościoła z czasów luterańskich pozostały: polichromia z ok. poł. XIX w. przedstawiająca Oko Opatrzności w glorii promieni (obecnie na piętrze zakrystii), skrzynia ołtarzowa służąca katolikom jako ołtarz posoborowy, żyrandol, blaszany szyld epitafijny oraz prospekt organowy.

(fot. Lech Andrzejewski)

Willa letniskowa

Pochodząca z początku XX w. willa letniskowa została przeniesiona z Rudy Pabianickiej, z ul. Scaleniowej 18. Stanowi najciekawszy architektonicznie i ciesielsko obiekt w skansenie i jest jednym z nielicznych tego typu domów zachowanych w Łodzi. Reprezentuje styl charakterystyczny dla drewnianej architektury letniskowej przełomu XIX i XX w. Willa jest obszernym piętrowym budynkiem o rozłożystej, urozmaiconej bryle. Została starannie zaprojektowana, posiada tarasy, liczne przeszklone werandy, wieżyczki zakończone szpiczastymi hełmami, a także dużo detali secesyjnych. Oprócz 2 kondygnacji mieszkalnych mieści także obszerne użytkowe podpiwniczenie i poddasze.

Historia budowy, jak i pierwszych właścicieli willi, nie jest znana. W 1939 r. jej właścicielem był Szaja Światłowski – przedsiębiorca żydowskiego pochodzenia, udziałowiec łódzkiej Fabryki Wyrobów Wełnianych Światłowski, Kon i Brener. Po II wojnie światowej willa zmieniła funkcję z letniskowej i służyła jako mieszkanie całoroczne kilkunastu rodzinom. W swej historii posiada epizod filmowy – grała w amerykańskim horrorze „House” (reżyseria Robby Henson, 2007) oraz polskim filmie kostiumowym „Hiszpanka” (reżyseria Łukasz Borczyk, 2014). Obecnie zachwyca zwiedzających Skansen i stanowi malownicze tło dla wielu sesji zdjęciowych.

(fot. Lech Andrzejewski)

Dom czynszowy

Dom został przeniesiony z ul. Mazowieckiej 61 w Łodzi, z przemysłowych przedmieść miasta. To obszerny obiekt, który posiada drugą kondygnację mieszkalną o pełnej wysokości pomieszczeń i rozległe poddasze użytkowe. Budynek ma konstrukcję szkieletową. Przykryty jest dwuspadowym dachem o małym kącie nachylenia połaci. Ściany domu zostały oszalowane, kondygnacje rozdziela ozdobny gzyms, a charakterystyczna kolorystyka jest efektem przeprowadzonych badań konserwatorskich. We wnętrzu, w części środkowej znajdują się schody umieszczone w sieni, a układ wnętrz jest symetryczny. Budynek powstał na potrzeby wynajmu mieszkań. Jest przykładem typowego, drewnianego domu czynszowego przeznaczonego dla pracowników wielkich fabryk przemysłu łódzkiego. Tego typu budynki mieszkalne w dużej liczbie powstawały na terenie Łodzi na przełomie XIX i XX w. Dom ten służył mieszkańcom do końca XX w., a następnie został przeniesiony do Skansenu.

(fot. Lech Andrzejewski)

Domy rzemieślnicze

Na terenie skansenu znajduje się też kilka domów rzemieślniczych, m.in. dom tkacza. Został przeniesiony z ul. Wólczańskiej 68. W II połowie XIX w. stanowił własność łódzkiego przemysłowca Karola Bennicha (1842-1891) i był pierwszym budynkiem wzniesionym dla potrzeb tej łódzkiej fabrykanckiej rodziny. Jako dom mieszkalny służył do końca lat 80. XX w. W 2001 r. ze względu na zły stan techniczny został rozebrany, a elementy jego konstrukcji zabezpieczono z myślą o wykorzystaniu ich w Skansenie. Pod względem struktury przestrzennej dom ten jest przykładem typowego drewnianego budynku mieszkalnego z II połowy XIX w. Wnętrze zrekonstruowano z zachowaniem dwutraktowego symetrycznego układu pomieszczeń, z przechodnią sienią. Wykonane odkrywki konserwatorskie pozwoliły na oddanie pierwotnej kolorystyki elewacji obiektu.

(fot. Lech Andrzejewski)

Łódzkie mikrohistorie

W 2020 roku w pięciu domach Skansenu Łódzkiej Architektury Drewnianej CMWŁ zostanie otwarta wystawa stała pt. "Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie". W każdym z domów powstanie miniwystawa przybliżająca historię wielokulturowej, włókienniczej Łodzi w latach 1820-1989 z perspektywy codziennego życia jej mieszkańców. Narracja prezentować będzie mikrohistorie łodzian oparte na badaniach archiwalnych. Szczególnie dokładnie zbadane zostały dzieje rodzin, których historie stały się inspiracją dla poszczególnych fragmentów ekspozycji. W każdym domu – obok rekonstrukcji wnętrz mieszkalnych i rzemieślniczych z danego okresu – znajdą się pomieszczenia kontekstu, wypełnione materiałami archiwalnymi i eksponatami, odnoszące ukazane mikrohistorie do szerszych realiów historycznych, społecznych i kulturowych.

Nowa wystawa stała w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej będzie otwarta dzięki środkom otrzymanym z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Wspieranie Działań Muzealnych, którego operatorem jest Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zabytków.

Więcej informacji, godziny otwarcia oraz ceny biletów znajdziesz na stronie: Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi.