Roztoczański Park Narodowy obejmuje jeden z najbardziej malowniczych obszarów Polski. To trzeba zobaczyć!

W tym artykule:

1. Gdzie jest Roztoczański Park Narodowy?
2. Co chroni Roztoczański Park Narodowy?
3. Powierzchnia Roztoczańskiego Parku Narodowego
4. Historia Roztoczańskiego Parku Narodowego
5. Zwierzęta Roztoczańskiego Parku Narodowego
6. Rośliny Roztoczańskiego Parku Narodowego
7. Co warto zobaczyć w Roztoczańskim Parku Narodowym?

Pod względem przyrodniczym, Roztocze to niezwykłe miejsce. To właśnie tam przebiega orograficzna granica pasa wyżynnego, gdzie wpływ klimatu oceanicznego słabnie, a zaczynają uwidaczniać się wpływy kontynentalne. Pasmo malowniczych wzgórz rozciąga się na regionalnym, kulturowym i przyrodniczym pograniczu dwóch państw, od Kraśnika aż do Lwowa. Unikatowe walory tego obszaru zadecydowały o objęciu go ochroną prawną.

Gdzie jest Roztoczański Park Narodowy?

W ujęciu administracyjnym, Roztoczański Park Narodowy, którego symbolem jest konik polski, znajduje się w południowo-wschodniej Polsce, w województwie lubelskim. Obszar objęty ochroną prawną rozciąga się na terenie powiatu zamojskiego. W kontekście geograficznym, powierzchnia parku pokrywa dwa mezoregiony – Roztocze Środkowe i Roztocze Zachodnie. Są one zaliczane do krainy geograficznej Roztocze, która łączy Wyżynę Lubelską z Podolem.

Co chroni Roztoczański Park Narodowy?

Nadrzędnym celem ochrony w Roztoczańskim Parku Narodowym są ekosystemy leśne, które pokrywają aż 95 proc. jego powierzchni. Poza tym ochroną prawną objęte są także nieleśne ekosystemy lądowe, ekosystemy wodne, rośliny, grzyby i ich siedliska, zwierzęta i ich siedliska, krajobraz, a także wartości kulturowe.

Na terenie parku wyznaczono trzy strefy działań ochronnych:

• strefę ochrony ścisłej, w której obszar jest pozostawiony siłom przyrody, a jakakolwiek ingerencja człowiek jest niedopuszczalna;
• strefę ochrony czynnej, w której stosowane są zabiegi ochronne, hodowlane i pielęgnacyjne, co służy przywróceniu lub utrzymaniu określonego stanu przyrody,
• strefę ochrony krajobrazowej, gdzie celem jest zachowanie charakterystycznych cech krajobrazu.

Powierzchnia Roztoczańskiego Parku Narodowego

Roztoczański Park Narodowy zajmuje powierzchnię 8481,76 ha. Czynnej ochronie podlega obszar o powierzchni 1029,22 ha. Otulina parku zajmuje natomiast 38085,87 ha.

RPN należy zaliczyć do średniej wielkości obszarów chronionych. Większy od niego jest choćby Słowiński Park Narodowy, który zajmuje aż 32744,03 ha. Warto jednak podkreślić, że pod tym względem daleko mu do końca stawki w zestawieniu 23 parków narodowych w Polsce. Najmniejszy PN – Ojcowski Park Narodowy – zajmuje zaledwie 2145,62 ha.

Historia Roztoczańskiego Parku Narodowego

Unikatowe walory przyrodnicze Roztocza dostrzegano już w XVI wieku. Świadczy o tym fakt, że to właśnie wtedy zaczęto otaczać ochroną tamtejszą faunę i florę, gdy kanclerz Jan Zamoyski zadecydował o utworzeniu zwierzyńca. Wokół jego terenu wyznaczono park o długości około 30 kilometrów. Obejmował on teren dzisiejszego obszaru ochrony ścisłej Bukowa Góra i fragment obwodu Florianka. Oprócz jeleni, dzików i wilków, w zwierzyńcu umieszczono także rysie, żbiki i tarpany. Likwidacja tego miejsca nastąpiła pod koniec XVIII wieku, ale nie było to równoznaczne z końcem ochrony roztoczańskiej przyrody.

Pierwsze rezerwaty

Walorami przyrodniczymi Roztocza zaczęli interesować się badacze. Ich starania doprowadziły do utworzenia pierwszych rezerwatów leśnych i florystycznych na tym terenie. W 1936 roku powołano rezerwat przyrody Bukowa Góra. W ciągu kolejnych 38 lat wyznaczono jedenaście obszarów chronionych, których powierzchnia wyniosła ok. 1263 ha.

Powołanie Roztoczańskiego Parku Narodowego

W 1974 roku na obszarze należącym do Lasów Państwowych wyznaczono park narodowy. Początkowo obejmował tereny Nadleśnictw Kosobudy i Zwierzyniec, o powierzchni 4801 ha. Z czasem obszar ochrony prawnej zaczął się rozrastać. Obecnie Roztoczański Park Narodowy pokrywa obszar o powierzchni 8481,76 ha.

Zwierzęta Roztoczańskiego Parku Narodowego

W granicach makroregionu Roztocze odnotowano występowanie 5700 różnych gatunków. W faunie Roztoczańskiego Parku Narodowego występuje ponad 3630 z nich. Mówimy tu zatem o obszarze niezwykle zróżnicowanym pod względem taksonomicznym i ekologicznym.

Bezkręgowce

Bezkręgowce występujące w Roztoczańskim Parku Narodowym około 10 proc. fauny krajowej, a więcej niż połowa taksonów to taksony stanowiące od 30 do 60 proc. fauny Polski. Na terenie parku stwierdzono występowanie około 3300 gatunków reprezentujących tę grupę.

Najliczniej występują owady. Na tę gromadę składa się ok. 2680 gatunków. Wśród pierwotniaków wyróżnia się 37 gatunków. Nicienie są reprezentowane przez 33 gatunki, pierścienice – przez 49 gatunków, mięczaki – przez 76 gatunków, skorupiaki – przez 49 gatunków, pajęczaki – przez 339 gatunków, a wije – przez 11 gatunków.

Park jest naturalną ostoją ślimaków (m.in. ślimaka żółtawego i świdrzyka zwodniczego), chrząszczy (w tym zgniotka szkarłatnego i zagłębka bruzdkowanego), pijawki lekarskiej, ważek (m.in. zalotki większej, trzepli zielonej i miedziopiersi północnej), modliszki zwyczajnej i motyli (w tym pasyna lucylla i dostojki eunomii).

Kręgowce

Występująca w parku grupa kręgowców składa się z 336 różnych gatunków. Najliczniej reprezentowana jest gromada ptaków, na którą przypada 227 gatunków. Gromada ssaków składa się z 58 gatunków, ryb – z 30 gatunków, płazów – z 13 gatunków, gadów – z 9 gatunków. Najskromniejsza jest gromada kręgoustych, która w Roztoczańskim Parku Narodowym ma tylko jednego przedstawiciela – minoga ukraińskiego.

Wśród innych osobliwości występujących w parku należy wymienić głowacza białopłetwego, traszkę grzebieniastą, żółwia błotnego, gniewosza plamistego. Park jest ważną ostoją dla wilka i rysia, a także dla licznych ptaków. W tym miejscu należy wskazać przede wszystkim na trzmielojada, orlika krzykliwego, bielika sóweczkę, puszczyka uralskiego, bociana czarnego, dzięcioła białogrzbietego, zielonosiwego i średniego.

Rośliny Roztoczańskiego Parku Narodowego

Dzięki udziałowi licznych elementów geograficznych i obecności taksonów typowych dla fitocenoz leśnych i pozostałych ekosystemów, flora Roztoczańskiego Parku Narodowego charakteryzuje się nadzwyczajnym zróżnicowaniem.

Rośliny naczyniowe

Na terenie parku stwierdzono występowanie ponad 900 gatunków roślin naczyniowych. Ta imponująca liczba stanowi około połowę ogółu gatunków tej grupy w skali kraju. 70 z nich podlega ochronie ścisłej i częściowej. Około 70 taksonów uznaje się za rzadkie w regionie. Niemal 20 jest zagrożonych wyginięciem w kraju.

Roślin rzadkie i bardzo rzadkie stanowią około 5 proc. ogółu roślin naczyniowych w RPN. Większość to gatunki pospolite w skali kraju. Gatunki rzadkie i bardzo rzadkie w regionie stanowią ok. 20 proc. tej części flory.

Ekosystemy leśne

RPN jest najbardziej zalesionym parkiem narodowym w Polsce. Ekosystemy leśne pokrywają około 95 proc. jego obszaru. Charakteryzują się dużym zróżnicowaniem i bogatą szata roślinną.

Kajakiem przez Roztocze – perłę Lubelszczyzny. Co zobaczysz na trasie?

Startujemy wcześnie z Obroczy, malowniczej roztoczańskiej wioski, parę kilometrów za Zwierzyńcem. Świeci słońce, woda odbija świetlne refleksy. Jest nas piątka: dwoje dorosłych, troje dz...

Najliczniejsze są lasy wyżynne świeże, których udział w szacie leśnej parku wynosi 41,8 proc. Las mieszany wyżynny świeży stanowi ok. 21 proc. Nieco mniejszy jest udział borów mieszanych świeżych (11,2 proc.), borów świeżych (8,6 proc.) i lasów mieszanych świeżych (5,7 proc.). Pozostałe typy siedliskowe lasu to:

• bór mieszany wilgotny,
• bór wilgotny,
• las mieszany wilgotny,
• las wilgotny,
• bór bagienny,
• bór mieszany bagienny,
• las mieszany bagienny,
• ols,
• bór mieszany wyżynny świeży,
• las mieszany wyżynny wilgotny.

Co warto zobaczyć w Roztoczańskim Parku Narodowym?

Roztoczański Park Narodowy to przede wszystkim zdające się nie mieć końca piesze szlaki, prowadzące wzdłuż najbardziej malowniczych zakątków Roztocza. Najbardziej wytrwali piechurzy mogą pokonać mierzący 143 km długości Centralny Szlak Roztocza, przebiegający przez całą polską część tej wspaniałej krainy. Nie brakuje też krótszych ścieżek. Turyści preferujący dwa kółka mogą skorzystać z licznie nagromadzonych tras rowerowych.

Nie brakuje tam zabytków (ciekawie pod tym względem prezentuje się miejscowość Zwierzyniec), jest Ośrodek Edukacyjno-Muzealny, są wieże widokowe i piękne okazy nieożywionej przyrody, jak wodospad na rzece Jeleń i stawy Echo i niewielkie kaskady na rzece Tanew. Niemałą atrakcją jest też słynna hodowla konika polskiego.

Nasz ekspert

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.