Syrakuzy to miasto Ajschylosa i Archimedesa. W przeszłości było potęgą

Spis treści:

1. Mityczne początki i założenie Syrakuz
2. Syrakuzy w okresie helleńskim
3. Okres bizantyjski i średniowiecze
4. Panowanie arabskie i normańskie
5. Zabytki Syrakuz
6. Syrakuzy współcześnie

Na smaganym potężnymi falami sycylijskim wybrzeżu Morza Jońskiego, osłonięte wysokimi falochronami leżą Syrakuzy. Prawdziwa perła architektury, miasto poetów i naukowców. Przyczółek dla wszystkich pragnących przygód.

Założone według mitów przez Koryntian, Syrakuzy odegrały kluczową rolę w świecie helleńskim. Ich historia sięga tysiącleci, obejmując okresy panowania greckiego, bizantyjskiego, normańskiego oraz osmańskiego.

Mityczne początki i założenie Syrakuz

Zgodnie z mitologią grecką, Syrakuzy zostały założone w 734 roku p.n.e. przez Koryntian pod przewodnictwem Archiasa. Miejsce to wcześniej zamieszkiwane było przez plemię Sykanów, których uważa się za jednych z rdzennych mieszkańców Sycylii. Sama nazwa miasta Syrakuzy wywodzi się prawdopodobnie od rzeki Syraka, płynącej nieopodal. Greccy osadnicy zbudowali najpierw osadę na wyspie Ortygia, która szybko stała się centrum handlowym i politycznym regionu. Osada rozrosła się na tyle, że zagarnęła też teren na lądzie.

Ze względu na położenie, Syrakuzy były cennym łupem. Miasto przez wieki przechodziło z rąk do rąk. Choć dla osiągnięcie tego wyjątkowego statusu najcenniejszy wydaje się okres helleński lub inaczej – klasyczny.

Syrakuzy w okresie helleńskim

W okresie klasycznym Syrakuzy osiągnęły status jednego z najpotężniejszych polis świata greckiego. Miasto było znane z wybitnych osiągnięć architektonicznych, kulturalnych i naukowych. Tyrania Gelona (485–478 p.n.e.) oraz Hierona I (478–467 p.n.e.) to czas rozkwitu Syrakuz. Hieron I wspierał sztukę i naukę, przyciągając do Syrakuz poetów, takich jak Pindar i zwany ojcem tragedii Ajschylos.

Syrakuzy były również miejscem jednego z najważniejszych starć militarnych starożytności – bitwy pod Himerą (480 p.n.e.), w której Grecy sycylijscy pokonali Kartagińczyków. W V wieku p.n.e. miasto zwycięsko odpierało ataki ateńskie podczas wyprawy sycylijskiej w czasie wojny peloponeskiej, co zapisało się jako jedno z największych zwycięstw greckiej historii wojennej.

Postać Archimedesa, urodzonego w Syrakuzach w III wieku p.n.e., jest jedną z najbardziej znanych w dziejach miasta. Archimedes, genialny matematyk, fizyk i wynalazca, odegrał kluczową rolę w obronie Syrakuz przed Rzymianami w 212 roku p.n.e. Podczas oblężenia miasta skonstruował m.in. maszyny oblężnicze, które przez długi czas powstrzymywały rzymskie wojska. Mimo to Syrakuzy zostały zdobyte przez Rzym, a Archimedes zginął podczas plądrowania miasta.

Okres bizantyjski i średniowiecze

Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego Syrakuzy stały się częścią Cesarstwa Bizantyjskiego. Miasto zyskało nowe znaczenie jako kluczowy port handlowy oraz bastion chrześcijaństwa na Morzu Śródziemnym. W VII wieku Syrakuzy pełniły funkcję siedziby egzarchy bizantyjskiego, a nawet tymczasowej stolicy Cesarstwa Bizantyjskiego za panowania cesarza Konstansa II.

W czasie wypraw krzyżowych Syrakuzy były jednym z ważnych przystanków dla rycerzy zmierzających do Ziemi Świętej. Rozwój miasta w tym okresie był jednak ograniczony przez liczne najazdy arabskie.

Panowanie arabskie i normańskie

W IX wieku Syrakuzy zostały zdobyte przez Arabów, co zapoczątkowało nowy rozdział w historii miasta. Arabowie wprowadzili zaawansowane techniki irygacyjne i rozwijali handel, choć miasto straciło na znaczeniu jako ośrodek polityczny.

W XI wieku Syrakuzy zostały odzyskane przez Normanów, którzy uczynili Sycylię ważnym punktem na mapie Europy chrześcijańskiej. Normanowie przyczynili się do odrodzenia architektury i kultury w Syrakuzach, budując kościoły i fortyfikacje, które do dziś zdobią miasto.

Pod panowaniem osmańskim Syrakuzy straciły na znaczeniu, jednak pozostawały ważnym portem strategicznym. Wielokrotne najazdy tureckie na Sycylię przyczyniły się do spadku liczby ludności i zniszczeń miasta. Mimo to Syrakuzy zachowały swój urok i znaczenie kulturowe.

Zabytki Syrakuz

Syrakuzy są wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO ze względu na swoje wyjątkowe zabytki i historyczne dziedzictwo. Wśród najważniejszych znajdują się:

• Wyspa Ortygia – historyczne centrum miasta, pełne wąskich uliczek, zabytkowych budowli i urokliwych placów. Znajdują się tu ruiny świątyni Apolla, jednej z najstarszych w regionie.
• Teatr grecki – jeden z największych teatrów starożytnych Grecji, który mógł pomieścić około 15 tys. widzów. Teatr ten był miejscem wystawiania tragedii Ajschylosa.
• Katakumby San Giovanni – kompleks podziemnych cmentarzy chrześcijańskich z czasów wczesnego chrześcijaństwa.
• Zamek Maniace – normańska twierdza z XII wieku, zbudowana na wybrzeżu, chroniąca port przed najazdami.

Ważne, choć już nieistniejące zabytki to m.in. monumentalny ołtarz Hieronima II oraz słynna biblioteka Syrakuz, która była jednym z największych centrów wiedzy w starożytności.

Syrakuzy współcześnie

Dziś Syrakuzy są nowoczesnym miastem, które zachowuje ślady swojej bogatej historii. Jest to popularny cel turystyczny, przyciągający odwiedzających z całego świata. Wyjątkowa architektura, malownicze wybrzeże i dziedzictwo kulturowe sprawiają, że miasto jest jednym z najważniejszych punktów na mapie Sycylii.

Historia Syrakuz to opowieść o wielokulturowości, potędze i przetrwaniu. Od mitycznych początków, przez czasy świetności w świecie greckim, po burzliwe okresy bizantyjskie i normańskie – miasto to zawsze odgrywało ważną rolę w dziejach regionu. Syrakuzy pozostają symbolem dziedzictwa Morza Śródziemnego, gdzie historia i współczesność splatają się w fascynującą całość.

Nasza autorka

Ewelina Zambrzycka-Kościelnicka

Dziennikarka i redaktorka zajmująca się tematyką popularnonaukową. Związana z magazynami portali Gazeta.pl oraz Wp.pl. Współautorka książek „Człowiek istota kosmiczna”, „Kosmiczne wyzwania” i „Odważ się robić wielkie rzeczy”.