Turcja ciekawostki. 15 rzeczy, które warto wiedzieć o tym kraju chętnie odwiedzanym przez Polaków

W tym artykule:

1. Ciekawostki o geografii Turcji
2. Ciekawostki o tureckiej historii
3. Turcja – ciekawostki o kulturze

Wydaje nam się, że ją znamy, jeśli nie z osobistych doświadczeń, to choćby ze słyszenia. Ale Turcja jest krajem, którego nie da się poznać do końca. Stanowi fascynującą mieszankę krajobrazów, kultur, kulinariów i sposobów życia. Jest krajem starych szlaków handlowych. Od tysiącleci przemierzały ją karawany wiozące wiadomości i towary z całego znanego wówczas świata.

Można tu spędzać leniwe wakacje, podziwiać zabytki z listy UNESCO, zdobywać góry, odkrywać ślady historii. No i delektować się specjałami być może najlepszej kuchni na świecie. Co warto wiedzieć o kraju, jakim jest Turcja? Ciekawostki na jej temat znajdziecie poniżej.

Ciekawostki o geografii Turcji

Turcja zachwyca na każdym zakręcie. Przejechaliśmy 1100 km przez najtrudniejsze drogi na świecie

Wraz z Mazdą wyruszyliśmy w podróż na „Epicką jazdę" trudnymi, wymagającymi i niekiedy niebezpiecznymi drogami przepięknej Kapadocji. Oto jak sprawdziły się samochody z seri CX-5 i naj...

• Całkowita długość tureckich granic to ok. 9827 km. Aż trzy czwarte z tego stanowi linia brzegowa – wybrzeża mórz Czarnego, Egejskiego, Śródziemnego i Marmara, w tym cieśnin Bosfor i Dardanele. Kontrola Turcji nad cieśninami, czyli jedyną drogą łączącą Morze Czarne ze Śródziemnym, była głównym czynnikiem w jej stosunkach z innymi państwami. Dawała ogromną przewagę w handlu.
• Turcja to kraj wyjątkowo górzysty. Około jedna czwarta jej powierzchni leży na wysokości powyżej 1200 m n.p.m., a mniej niż dwie piąte poniżej 460 m n.p.m. Góry w wielu miejscach przekraczają 2300 m. Szczególnie na wschodzie, gdzie najwyższa góra Turcji – Ararat (Ağrı) w pobliżu granic z Armenią i Iranem – osiąga imponujące 5165 m. Nic więc dziwnego, że kraj posiada kilkadziesiąt ośrodków narciarskich, z których najbardziej znane są Palandoken i Erciyes.
• Czy wiedzieliście, że Turcja to geograficzny środek świata? A konkretniej – środek wszystkich lądów na Ziemi. Pomysł, by wyznaczyć taki punkt, po raz pierwszy pojawił się w 1864 r. Prawie sto lat później, w 1973 r., amerykański fizyk Andrew J. Woods użył cyfrowej mapy świata i obliczył współrzędne centrum wszystkich lądów: 39°00′N 34°00′E. Dokładnie w tym miejscu znajduje się turecka wioska Seyfe w regionie Kirsehir. Obliczenia zostały potwierdzone w 2003 r. przy użyciu danych satelitarnych.
• Kapadocja to nie tylko spektakularne widoki i zabytki sięgające prehistorii, ale również geologiczny unikat. Za wyjątkowo fantazyjne, miejscami kolorowe formacje skalne odpowiadają miliony lat erozji formującej wulkaniczny tuf. To miękka, porowata skała powstająca z wulkanicznego popiołu, podatna na działanie żywiołów. Wiatr i woda przez miliony lat wyrzeźbiły w niej niezwykłe księżycowe formy. Miękkość tufu umożliwiła też drążenie w nim przestrzeni na potrzeby człowieka, np. mieszkalnych jaskiń, kościołów, a nawet podziemnych miast, z których najsłynniejsze to Kaymakli i Derinkuyu.
• Turcja to kraj o wyjątkowym położeniu geograficznym – leży częściowo w Azji, a częściowo w Europie. W całej swojej historii stanowiła zarówno barierę, jak i pomost między dwoma kontynentami. Przez wieki łączyła handlowymi szlakami Bałkany, Kaukaz, Bliski Wschód i Morze Śródziemne. To jeden z najrozleglejszych krajów regionu, większy niż jakiekolwiek państwo europejskie.
• Choć kojarzy się z ciepłem klimatu śródziemnomorskiego, Turcja jest niezwykle zróżnicowana klimatycznie i wiele razy może nas zaskoczyć. Północne wybrzeże Morza Czarnego to np. region z największymi w kraju opadami, gdzie zarówno lato, jak i zima są wilgotne. Centralna Anatolia z kolei, gdzie znajduje się stolica kraju – Ankara – charakteryzuje się srogimi zimami, w trakcie których temperatury mogą spadać nawet poniżej minus 30 stopni. W Anatolii Wschodniej zimą może być jeszcze chłodniej. Latem, dla odmiany, jest tam niezwykle sucho i gorąco, z dużymi różnicami temperatur między dniem a nocą. Z kolei na południowym i zachodnim wybrzeżu nawet w styczniu temperatura rzadko spada poniżej 7–10 stopni.

Ciekawostki o tureckiej historii

Dzisiaj jest prawie zupełnie zapomniane. Kiedyś Ani nazywane było miastem tysiąca i jednego kościoła

Niegdyś Ani zamieszkiwane było przez 100 tysięcy ludzi. Liczyło ponad 10 tys. domów. Było tu także mnóstwo świątyń.

• W Aspendos (40 km od Antalyi) znajduje się starożytny teatr, jeden z najlepiej zachowanych na świecie. Budowla pochodzi z czasów rzymskich. Ukończono ją w 160 r. n. e., wykorzystując naturalne ukształtowanie terenu. Niecka teatru została wkomponowana w zbocze góry. Może w niej zasiąść 7 tys. widzów. Zachowały się też – co jest rzadkością – pozostałe elementy teatru, m.in. fasada i kulisy (zwane w starożytności skene). Budowla przetrwała dzięki temu, że była używana właściwie nieprzerwanie. Za panowania Turków służyła m.in. jako karawanseraj i pałac. Dziś wróciła do pierwotnej teatralnej funkcji. Odbywają się tu koncerty i przedstawienia, m.in. Międzynarodowy Festiwal Opery i Baletu.
• W 1503 r. sam Leonardo da Vinci zaprojektował most, który miał być zbudowany w Stambule (wówczas Konstantynopolu) nad cieśniną Złoty Róg. Projekt przesłany sułtanowi Bajazydowi II nie został jednak zaakceptowany. Most nigdy nie powstał. A szkoda, bo mając ok. 350 m, byłby wówczas najdłuższy na świecie. Dziś w miejscu zbliżonym do projektu Leonarda stoi Most Galaty. To jedno z najbardziej charakterystycznych miejsc w Stambule, z doskonałym widokiem na najważniejsze zabytki europejskiej części miasta.
• Wybudowana w 537 r. w Stambule Hagia Sophia to jeden z najsłynniejszych budynków na świecie, cud inżynierii i architektury. Powstała jako kościół chrześcijański w ówczesnym Cesarstwie Wschodniorzymskim (później nazywanym Cesarstwem Bizantyjskim). Jest imponująca. Jej kopuła ma 32 m średnicy i wznosi się na wysokość 55 m. Budynek stoi na planie prostokąta o wymiarach ok. 71 x 77 m. Do 1453 r., czyli do zdobycia Konstantynopola przez Turków, była kościołem Mądrości Bożej, potem meczetem, od 1934 r. – muzeum. Od 2020 r. ponownie jest meczetem. Mimo to wciąż można ją zwiedzać bezpłatnie, z zachowaniem wymogów islamu (zdjęcie butów, okrycie włosów przez kobiety).
• Turcja odegrała kluczową rolę w upowszechnieniu kawy w Europie. W Istambule i na innych terenach ówczesnego Imperium Osmańskiego kawę pito już w wieku XVI. Pierwsza stambulska kawiarnia powstała w 1554 r. Do Europy kawa trafiła dzięki handlowi z Turkami oraz tureckim podbojom. Podobno po bitwie pod Wiedniem w 1683 r. żołnierz Jana III Sobieskiego, Jerzy Franciszek Kulczycki, wszedł w posiadanie 300 worków porzuconej przez Turków kawy. Dzięki temu otworzył pierwszą kawiarnię w Wiedniu.

Turcja – ciekawostki o kulturze

Opuszczone osiedle w Turcji wygląda jak Disneyland. Dlaczego nikt tam nie mieszka?

Disneyland kojarzy się z miejscem pełnym radości i zabawy. Burj Al Babas ma jednak niewiele wspólnego z postaciami z bajek. Oto historia bez happy endu.

• Język turecki, choć nam może wydawać się unikatowy, jest częścią dużej rodziny języków turkijskich. Jest ich prawie 60, a używa ich ok. 140 mln ludzi, głównie w Turcji, krajach Azji Środkowej i różnych częściach dzisiejszej Rosji. Do tej rodziny należą m.in. języki: kazachski, tatarski, kirgiski, turkmeński i uzbecki. Tureckiemu najbliżej do gagauskiego, którym mówi się w części Mołdawii, Ukrainy, Bułgarii i na Bałkanach. I właśnie turecki jest w całej tej językowej rodzinie najpopularniejszy. Posługuje się nim ponad 66 mln ludzi nie tylko w Turcji, ale też na Cyprze, w Iraku i na Bałkanach.
• Turcja jest piątym krajem na świecie pod względem obszaru winnic. Lwia część z produkowanych tam winogron jest spożywana w postaci świeżych owoców, suszona na rodzynki lub przerabiana na melasę. Ale z ok. 3% zbiorów produkuje się wino, co jest ewenementem jak na kraj w 90% muzułmański. Dodajmy – jest to wino dobre. Najwięcej wina powstaje w Tracji, blisko Stambułu, oraz nad Morzem Egejskim, w okolicach Izmiru. Turcja ma 140 zarejestrowanych producentów wina. Najszerzej znana jest winnica Kavaklidere, której produkty są dostępne również w Polsce.
• Stambuł to nie tylko fascynujące miasto, ale i gigantyczny hub lotniczy. Po otwarciu w 2019 r. nowego lotniska jeszcze zyskał na znaczeniu. W 2022 r. odprawiono tu 64 mln pasażerów, co było najlepszym wynikiem w całej Europie. A turecki narodowy przewoźnik Turkish Airlines też ma na swoim koncie rekordy. Lata do 340 destynacji w 122 krajach świata. Tylu połączeń nie ma żadna inna linia lotnicza.
• Nazwa kamienia szlachetnego zwanego turkusem ma ścisły związek z Turcją. Francuskie słowo „turqes” dosłownie oznacza „turecki”. Z czasem „turqes” zmieniło się w „turqoise” i dziś oznacza zarówno turkus, jak i kolor turkusowy. Ten cenny minerał, występujący m.in. w Iranie i Afganistanie, trafiał do Europy przez Turcję właśnie, dzięki handlowi z Imperium Osmańskim. Nazwa „turkus” używana jest mniej więcej od XVII w. Wcześniej minerał nazywany był kalaitem.
• Całkowita długość tureckiej linii brzegowej wynosi ok. 7200 km (17. wynik na świecie). Z tego aż 1000 km to turecka „perła w koronie”, czyli Turkusowe Wybrzeże, zwane też Riwierą Turecką. To pas rozciągający się mniej więcej od Alanyi na wschodzie do Canakkale na północnym zachodzie. Jest on jedną z najpiękniejszych i najciekawszych linii brzegowych na świecie. Każdego roku Riwierę Turecką odwiedzają miliony turystów. Znajdziemy tu spektakularne plaże, np. uwiecznianą na potęgę na zdjęciach Oludeniz. A także obfitość starożytnych zabytków, m.in. jeden z najlepiej zachowanych rzymskich zespołów miejskich, czyli Efez.