Zamek księcia Henryka wznosi się w malowniczej okolicy. Widok z wieży zapiera dech w piersiach

Spis treści:

1. Gdzie znajduje się zamek księcia Henryka?
2. Charakterystyka zamku księcia Henryka
3. Historia zamku księcia Henryka
4. Zamek księcia Henryka jako atrakcja turystyczna
5. Trasa do zamku księcia Henryka

Dolny Śląsk jest krainą, gdzie obok siebie wyrastają malownicze ruiny średniowiecznych warowni i pieczołowicie odrestaurowane magnackie rezydencje. Monumentalny zamek Bolków, tajemniczy zamek Książ czy naznaczony burzliwymi dziejami ziem śląskich zamek Czocha – to tylko kilka przykładów. Wśród najsłynniejszych historycznych obiektów tej krainy ukrywa się prawdziwa perełka – zamek księcia Henryka.

Gdzie znajduje się zamek księcia Henryka?

Zamek księcia Henryka znajduje się we wsi Staniszów, blisko Marczyc i Sosnówki. Obszar ten znajduje się w granicach administracyjnych gminy Podgórzyn i powiatu karkonoskiego, w województwie dolnośląskim. Zabytkowa budowla wznosi się na górze Grodna (506 m n.p.m.), najwyższym wzniesieniu Wzgórz Łomnickich – niewielkiego pasma w centralnej części Kotliny Jeleniogórskiej.

Charakterystyka zamku księcia Henryka

Zamek księcia Henryka został wzniesiony na planie kwadratu, z cegły i dużych kamiennych bloków o nieregularnym kształcie. Zwartą bryłę budowli po stronie północno-wschodniej wieńczy okrągła wieża o wysokości 15 metrów. Po stronie północno-zachodniej znajduje się przypora.

Ścianę północną i południową wieńczą trójkątne szczyty z blankami. Otwory okienne o różnych rozmiarach mają formę łuków Tudorów i łuków odcinkowych. Do wieży światło wpuszczają otwory szczelinowe.

Z pierwotnego zamku zachowały się tylko ściany obwodowe i wieża (bez przekryć poziomych). W 2015 roku rozpoczęły się prace remontowe, w trakcie których odbudowano między innymi schody prowadzące na wieżę.

Historia zamku księcia Henryka

Zamek księcia Henryka nie ma tak długiej historii, jak większość twierdz Dolnego Śląska. Należy jednak podkreślić, że najstarsze dowody osadnictwa na górze Grodna są datowane na XIII wiek. W gniazdach wykutych na belki, które znajdują się w skałce zlokalizowanej na północ od obiektu, archeolodzy odnaleźli fragmenty naczyń ceramicznych z tego okresu. Sam zamek powstał jednak sześć stuleci później.

Dzieje dóbr staniszowskich

Zamek księcia Henryka wchodzi w skład kompleksu, którego dawnym centrum był pałac w Staniszowie. Dobra staniszowskie na przestrzeni lat przechodziły z rąk do rąk. W XVII wieku znajdowały się w posiadaniu rodzin von Reinbinitz, Mohrenthal i von Schmettow.

17 lipca 1784 roku Henrietta von Schmettow poślubiła hrabiego Henryka XXXVIII von Reuss. Jako wiano ślubne wniosła wszystkie odziedziczone po ojcu dobra na terenie Staniszowa. Żona hrabiego zmarła dwa lata później, w następstwie komplikacji poporodowych. Wówczas Henryk XXXVIII stał się dziedzicem rozległych posiadłości. Aż do 1945 roku dobra staniszowskie były w posiadaniu rodziny von Reuss.

Budowa zamku

Jaka jest geneza powstania zamku? Pan Staniszowa najprawdopodobniej pozazdrościł swoim sąsiadom, rodzinie Schaffgotschów, w których posiadaniu znajdował się zamek Chojnik. Na wzniesieniu, z którego rozpościerał się piękny widok, postanowił wznieść budowlę nawiązującą do gotyckiej architektury.

W 1806 roku powstała neogotycka wieża, pełniąca funkcję schronu myśliwskiego. W 1841 roku, gdy dobra staniszowskie znajdowały się w posiadaniu księcia Heinricha XII, obiekt zyskał swój finalny kształt. Dobudowano wówczas pawilon myśliwski z tzw. salą rycerską i belwederem, którego kształt nawiązywał do zamkowego stołpu.

Pałac przypominał średniowieczną ruinę, co było celowym zabiegiem. W XIX wieku panowała moda na neogotyk, który stanowił nostalgicznego upodobania do komponowania miejsc nastrojowych, nacechowanych poetycką symboliką. Zgodnie z życzeniem księcia Henryka, myśliwską rezydencję nazwano Heinrichsburg.

Zamek księcia Henryka jako atrakcja turystyczna

Mimo że obiekt na górze Grodna nigdy nie był prawdziwym zamkiem, zdecydowanie warto uwzględnić go w planie wycieczki po Dolnym Śląsku. Choćby po to, by móc zobaczyć niesamowity krajobraz, jaki rozpościera się z piętnastometrowej wieży.

Jako punkt widokowy, zamek księcia Henryka sprawdza się doskonale. Ze szczytu wieży widać zachwycającą panoramę pasma Karkonoszy, od Śnieżki po Śnieżne Kotły. Wspaniałym elementem krajobrazu jest także sztuczne jezioro Sosnówka, zlokalizowane w południowej części Kotliny Jeleniogórskiej. Niepowtarzalny urok mają także widziane z tej perspektywy okoliczne miejscowości – Marczyce, Sosnówka i Podgórzyn. Romantyczny zamek myśliwski wspaniale wpisuje się w to malownicze otoczenie.

Obok zamku znajdują się drewniane ławy i stoły. Znalazło się też miejsce, w którym można rozpalić ognisko.

Trasa do zamku księcia Henryka

Chcąc dojechać do zamku księcia Henryka, w Jeleniej Górze należy wjechać na drogę 336 z Karpacza do Szklarskiej Poręby. Podążając w kierunku zalewu Sosnówka, po około 9 km dotrzemy na miejsce.

Szlaki turystyczne

Do zamku księcia Henryka prowadzi kilka tras pieszych. Najczęściej wybierane są dwa warianty szlaku żółtego i szlak niebieski.

Najkrótszym i jednocześnie najczęściej wybieranym wariantem jest szlak żółty od strony Sosnówki. Rozpoczyna się przy parkingu Złoty Widok Grill Bar. Prowadzi leśną ścieżką, na której nie napotyka się żadnych utrudnień. Idąc spokojnym tempem, do zamku dotrze się po około 20 minutach. Drugi wariant szlaku żółtego rozpoczyna się obok parkingu przy kościele w Staniszowie. Także ta trasa nie należy do wymagających, jednak jest nieco dłuższa. Do celu dociera się stamtąd po około 35 minutach.

Szlak niebieski prowadzi z Marczyc. Idąc tą drogą, cel osiągnie się po około 20 minutach niespiesznego spaceru. Każdy, kto ma ochotę na nieco dłuższą wycieczkę, może wydłużyć szlak niebieski i rozpocząć wędrówkę w Cieplicach. Taka wyprawa potrwa około 90 minut.

Nasz autor

Artur Białek

Dziennikarz i redaktor. Wcześniej związany z redakcjami regionalnymi, technologicznymi i motoryzacyjnymi. W „National Geographic” pisze przede wszystkim o historii, kosmosie i przyrodzie, ale nie boi się żadnego tematu. Uwielbia podróżować, zwłaszcza rowerem na dystansach ultra. Zamiast wygodnego łóżka w hotelu, wybiera tarp i hamak. Prywatnie miłośnik literatury.