Złote figury odkryte przez polskich archeologów. Można je zobaczyć w największym muzeum Egiptu

Spis treści:

1. Polscy archeolodzy w Egipcie. Sporo ważnych odkryć
2. Złote figury z Tell el-Farcha. Czym były?
3. Depozyt wotywny z Tell el-Farcha

Wielkie Muzeum Egipskie (ang. Grand Egyptian Museum), zgodnie z nazwą, jest jednym z największych muzeów na świecie. Położone jest nieopodal trzech ikonicznych piramid w Gizie, w tym piramidy Cheopsa. Jego budowa rozpoczęła się w 2005 roku. W końcu w październiku tego roku otwarto dużą część ekspozycji. W budynku znajdzie się ponad 100 tysięcy artefaktów. Szczególną uwagę zwracają złote figurki odkryte przez badaczy znad Wisły.

Polscy archeolodzy w Egipcie. Sporo ważnych odkryć

Polscy badacze przeszłości na stałe rozpoczęli badania w Egipcie w połowie XX wieku za sprawą prof. Kazimierza Michałowskiego. Każdego roku dokonują ważnych odkryć. Niektóre z nich są spektakularne i elektryzują szersze grono odbiorców. Tak też było ze znaleziskiem dokonanym przez misję z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu i Instytut Archeologii UJ w Krakowie 18 lat temu.

Archeolodzy badający osadę sprzed 5 tysięcy lat w Delcie Nilu w Tell el-Farcha natknęli się wówczas na wiele fragmentów złotych folii. Dzięki żmudnej rekonstrukcji odtworzono z nich dwa złote posążki ukazujące mężczyzn – o wysokości 60 i 30 cm. Blaszki były połączone złotymi nitami. Do dziś zachowało się 140 z nich. Pierwotnie rdzenie figur były wypełnione drewnem. Są to najstarsze złote figury znane ze starożytnego Egiptu. I to właśnie m.in. te obiekty można zobaczyć na nowej wystawie w Wielkim Muzeum Egipskim.

Złote figury z Tell el-Farcha. Czym były?

Jak wyjaśnia National Geographic Polska jeden z szefów ekspedycji do Tell el-Farcha prof. Krzysztof Ciałowicz z UJ (współkierownikiem jest dr Marek Chłodnicki z Muzeum Archeologicznego w Poznaniu), złote figurki odkryto w warstwie datowanej na ok. 3200 lat p.n.e. razem z wielkimi i perfekcyjnie wykonanymi krzemiennymi nożami (też są na wystawie w Gizie). W jego ocenie posążki powstały jednak 100–200 lat wcześniej. Są zatem starsze od pierwszych piramid egipskich o dobre kilkaset lat.

Oczy figur wykonano z lapis-lazuli. Był to surowiec sprowadzony wówczas z Afganistanu. Fakt ten świadczy o szerokich kontaktach handlowych już u zarania cywilizacji na Bliskim Wschodzie. – Byliśmy bardzo zaskoczeni [tym odkryciem – przyp. red.]. Jednak zorientowaliśmy się natychmiast, co to było, ponieważ twarz jednej z figurek, dłonie i stopy zachowały się bardzo dobrze – wspomina prof. Ciałowicz.

A czym były te złote figury i jaka była ich funkcja? – Początkowo sądziliśmy, że mogą przedstawiać prahistorycznego władcę i jego syna. Obecnie bardziej skłaniamy się do twierdzenia, że ukazano tą sama osobę w trakcie ceremonii odrodzenia tzw. święta sed, obchodzonego co najmniej od połowy IV tysiąclecia p.n.e., a potem regularnie przez większość faraonów z reguły w 33. rocznicę objęcia tronu – mówi prof. Ciałowicz.

Depozyt wotywny z Tell el-Farcha

Na wystawie w Wielkim Muzeum Egipskim jest więcej artefaktów odkrytych w Tell el-Farcha. To na przykład zbiór obiektów z depozytu wotywnego z czasów dynastii 0 i początków panowania pierwszych faraonów, czyli z 3200–3100 lat p.n.e.

W jednej z kaplic znajdowało się naczynie ceramiczne z kilkudziesięcioma figurkami wykonanymi z kłów hipopotama. Posążki ukazywały ludzi, zwierzęta i fantastyczne stwory. Niektóre z zabytków są unikatowe w sztuce egipskiej. Uwagę zwraca kilkanaście figurek ukazujących osoby niskorosłe, mężczyznę odzianego w płaszcz czy kotowatego drapieżnika z kobiecymi piersiami i głową sokoła.

Badania w Tell el-Farcha ciągle trwają. Naukowcy dowiadują się coraz więcej na temat Egiptu w momencie kształtowania się tej fascynującej starożytnej cywilizacji. Przy okazji od czasu do czasu napotykają na spektakularne znaleziska. Szerokim echem odbiło się też zlokalizowanie w Tell el-Farcha jednych z najstarszych na świecie browarów. Produkowany tam trunek był jednym z podstawowych produktów żywnościowych, a zawartość alkoholu w nim była niska.

Źródło: National Geographic Polska.

Nasz autor

Szymon Zdziebłowski

Dziennikarz naukowy, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski. Przez wiele lat był związany z Serwisem Nauka w Polsce PAP. Opublikował m.in. dwa przewodniki turystyczne po Egipcie, a ostatnio – popularnonaukową książkę „Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności” o największej egipskiej piramidzie.