Zobacz 6 cudów architektury, zanim znikną. Wśród nich druga krzywa wieża we Włoszech i... stacja benzynowa

W tym artykule:

1. Druga krzywa wieża we Włoszech
2. Żadna armia nie dała mu rady – Zamek Hurst
3. Abydos w Egipcie – nekropola i świątynia po przejściach
4. Miliony rytów naskalnych – Murujuga w Australii Zachodniej
5. Teotihuacan – metropolia dawnego Meksyku
6. Stacja benzynowa Osterman w Arizonie to cud współczesności

Ze względu na przesuwający się grunt i niestabilny fundament, Krzywa Wieża w Pizie przechylała się od czasu jej budowy w 1173 roku. Jednak dzięki systemowi gigantycznych filarów i wytrzymałych stalowych lin, ten wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO obiekt w ostatnich dziesięcioleciach wsparto i (nieco) wyprostowano.

Druga krzywa wieża we Włoszech

Teraz te same narzędzia, których inżynierowie użyli w Pizie, są wykorzystywane, aby zapobiec destrukcji innego pochyłego cudu Włoch, wysokiej na 48 m Torre Garisenda – wieży w Bolonii. Jak mówi Tomaso Trombetti, profesor inżynierii budowlanej na Uniwersytecie Bolońskim, Garisenda, jedna z dwóch XII-wiecznych wież górujących nad malowniczym Starym Miastem w Bolonii, od początku nie była stabilna.

Podczas budowy ceglanej wieży jedna strona jej fundamentu osiadała szybciej niż druga. Spowodowało to przechylenie, które stopniowo pogorszyło się do czterech stopni, co jest obecnie niebezpieczne. Teraz filary wykorzystane przy „prostowaniu” wieży w Pizie w latach 1993–2001 będą zakotwiczone w podłożu wokół Torre Garisenda – mówi Guido Gottardi, profesor inżynierii geotechnicznej na Uniwersytecie Bolońskim.

Ta wieża jest jedną z wielu wrażliwych historycznych konstrukcji, które wymagają interwencji człowieka, aby uchronić je przed ruiną. Oprócz zniszczeń spowodowanych upływem czasu, miejscom tym zagrażają grabieże, nadmierna turystyka, industrializacja i zmiany klimatyczne. Oto pięć kolejnych zagrożonych cudów, które konserwatorzy starają się ocalić.

Żadna armia nie dała mu rady – Zamek Hurst

Król Henryk VIII zbudował zamek Hurst w 1544 roku na skrawku lądu wzdłuż wybrzeża Hampshire. Kamienne fortyfikacje miały bronić Anglii przed europejskimi najeźdźcami. Jednak żaden człowiek nie był tak wytrwały jak morze, które nieustannie smagało umocnienia.

Sztormy, podnoszący się poziom mórz i nieustannie uderzające fale ostatecznie podcięły fundamenty zamku. To spowodowało częściowe zawalenie się wschodniej części konstrukcji w 2021 roku. Od tego momentu wzmocniono zamek 22 tys. ton skał i innych umocnień. – Naziemne skanowanie laserowe wykorzystaliśmy do stworzenia cyfrowych modeli 3D, które pomogły nam ocenić najlepsze metody i praktyki [dla] renowacji" – mówi Ron Blakeley z narodowej agencji English Heritage, która zajmuje się ochroną zabytków.

Abydos w Egipcie – nekropola i świątynia po przejściach

W spieczonej dolinie Nilu, 480 km na południe od Kairu w Abydos w Egipcie znajduje rozległa świątynia i nekropolia, w której pochowano wielu egipskich faraonów. Prace budowlane rozpoczęto tu już 5900 lat temu. Dziś odwiedzający mogą wędrować po kamiennych salach z kolumnami, oglądać wspaniałe płaskorzeźby ku czci faraona Setiego I i zajrzeć do Ozyrejonu. Jest to podziemna kamienna struktura, którą wzniesiono ku czci Ozyrysa, egipskiego boga śmierci.

Jednak szabrownicy niszczyli to miejsce. Zarówno w starożytności, jak i w ostatnich latach złodzieje kontynuowali nielegalne wydobywanie artefaktów. Obecnie Abydos jest jednym z najbardziej strzeżonych – i najmniej uczęszczanych – stanowisk archeologicznych w kraju. – Wysoki poziom bezpieczeństwa i brak udogodnień dla odwiedzających przyczyniają się do niskiego poziomu odwiedzin [w Abydos] – mówi wiceprezes ds. programów w World Monument Fund (WMF), Johnathan S. Bell.

Aby powstrzymać degradację kompleksu, rząd egipski, WMF i inne agencje uruchomiły kilka projektów konserwatorskich. Obejmują one żmudne czyszczenie kolorowych płaskorzeźb i instalowanie stalowych kotew w celu wzmocnienia osłabionych punktów Ozyrejonu.

Miliony rytów naskalnych – Murujuga w Australii Zachodniej

Niewiele muzeów wystawia tak wiele dzieł sztuki, jak Murujuga, surowy krajobraz w Australii Zachodniej. To tam ludy aborygeńskie wyryły ponad milion petroglifów na skałach na przestrzeni tysięcy lat. Podróżując do tej galerii na świeżym powietrzu można przejść obok rzeźb przedstawiających kangury i symbole rdzennej ludności.

Jednak górnictwo i inna industrializacja niszczy największe na świecie zgrupowanie sztuki naskalnej na odizolowanym półwyspie Burrup. Naukowcy ostrzegają, że Murujuga może nie przetrwać kolejnego stulecia i rosnącego zanieczyszczenia.

Polacy odkryli w USA tajemnicze ryty naskalne sprzed setek lat. Znaki służyły do obserwacji astronomicznych

Ogromne panele skalne z setkami rytów odkryli polscy archeolodzy w amerykańskim stanie Kolorado. Ryty naskalne służyły prawdopodobnie do obserwacji astronomicznych i wyznaczania przesileń ora...

W lutym 2024 r. rdzenni tradycyjni właściciele Murujugi świętowali dwa zwycięstwa w walce o zachowanie tego miejsca. Około 2,5 km kw. przeznaczonych wcześniej pod zabudowę zostało dodanych do chronionego Parku Narodowego Murujuga przez rząd Australii Zachodniej.

Rząd ogłosił również nową politykę, okrzykniętą przełomową przez grupy rdzennej ludności, dającą tym społecznościom większy wpływ na zarządzanie terenem. Te rdzenne ludy prowadzą starania o wpisanie Murujugi na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Teotihuacan – metropolia dawnego Meksyku

Trzydzieści kilometrów na północ od miasta Meksyk ponad milion turystów rocznie odwiedza ruiny Teotihuacan. Zabudowany między I a VII wiekiem n.e. przez zagadkową cywilizację teren o powierzchni 36 km kw. zajmowała największa metropolia na półkuli zachodniej tysiąc lat temu.

Znane z imponujących kamiennych struktur, w tym Piramidy Słońca i Świątyni Quetzalcoatla, Teotihuacan cierpi z powodu nadmiernej turystyki. Jego budynki niszczeją z powodu czynników atmosferycznych i źle wykonanych renowacji z 1900 roku. Światowy Fundusz Zabytków ostrzega, że wokół starożytnego miasta wzniesiono na dziko liczne budowle, które powstały na reliktach archeologicznych.

Podjęto już wysiłki mające na celu ochronę Świątyni Quetzalcoatla. Teraz WMF i inne grupy naciskają na głębsze zaangażowanie społeczności w strategię zrównoważonej turystyki.

Stacja benzynowa Osterman w Arizonie to cud współczesności

Położona przy Route 66 w wiejskiej Arizonie stacja benzynowa Osterman z 1920 roku została niedawno zakupiona przez rdzenną grupę, która planuje odrestaurować ją i ponownie otworzyć jako muzeum.

Bo historyczne zabytki to nie tylko wielkie zamki czy średniowieczne wieże. Stacja benzynowa Osterman z 1920 roku, znajdująca się w maleńkim arizońskim miasteczku Peach Springs, była od dawna ceniona przez społeczność i doceniana przez podróżujących drogą 66. Wzniesiono ją z cegieł z domu towarowego Sears. Budynek był szczególnie ważny dla miejscowej ludności Hualapai. Wielu członków rdzennej grupy pracowało na stacji lub spotykało się tam z przyjaciółmi i krewnymi.

Gdy w 2005 roku stację zamknięto, miejscowa rdzenna ludność ją odkupiła. Trwa jej remont z pomocą National Trust for Historic Preservation, organizacji pozarządowej, która chroni miejsca dziedzictwa kulturowego w całych Stanach Zjednoczonych. Hualapai planują wykorzystać budynek jako muzeum, centrum sztuki, kawiarnię i stację ładowania pojazdów elektrycznych.

Źródło: National Geographic.

Opracował: Szymon Zdziebłowski