Świat na patelni

Chrześcijaństwo wolne jest od kulinarnych tabu. Nie ma produktów wykluczonych z jadłospisu. Jeść można wszystko, ale nie zawsze i nie wszędzie. Post bezmięsny 24 grudnia zniesiono w Kościele ka tolickim w 1983 r. Mimo to pościmy, bo taka jest tradycja, choć wcale nie chrześcijańska. Zarówno nasze polskie, jak i obowiązujące w innych krajach tradycje świąteczne wywodzą się wprost z czasów przedchrystusowych, u nas najwięcej wspólnego mają z obyczajami prasłowiańskimi. W starożytnym Rzymie 17 grudnia rozpoczynały się Saturnalia – obchody na cześć boga urodzaju, 23 grudnia był świętem zmarłych, a 25 grudnia – Świętem Narodzin Nie zwyciężonego Słońca. Więc okres Bożego Narodzenia to galimatias tradycji chrześcijańskich i pogańskich, raz mistycznych, sprzyjających refleksji, kiedy indziej będących echem beztroskiego świętowania w stylu rzymskim.

Polski post wigilijny i atmosfera skupienia to hołd dla zmarłych. Natomiast Boże Narodzenie to zaadaptowane święto zimowego przesilenia słonecznego. Gęś zawsze kojarzono właśnie z kultem słońca, a pieczenie jej obłożonej owocami miało walor magiczny. Gęsi wyszły z kulinarnej mody, a na ich miejsce pojawiły się indyki zwane wręcz „nowymi gęśmi”. Indyka odkryto z Ameryką, a jego hodowla na tyle szybko i dobrze się przyjęła, że dziś indyk jest w świątecznym jadłospisie krajów Ameryki Łacińskiej i Północnej i większości państw Europy Zachodniej. Historia kołem się toczy. W ostatnich latach widać powrót gęsi na europejskie stoły, w tym polskie.

Poza indykiem czy gęsią wspólnym elementem świątecznego menu na całym świecie są słodkości, które podaje się w ostatnich dniach grudnia lub w pierwszych dniach stycznia, a więc w okolicy Święta Trzech Króli. Chrześcijanie w Libanie przyrządzają moghli, lekko pikantny, słodki deser z mąki ryżowej. Ma konsystencję gęstego budyniu i jasnobrązowy kolor od przypraw takich jak kmin rzymski, anyż i marek kucmerka. Schłodzony w lodówce moghli posypuje się z wierzchu tartym kokosem i siekanymi orzechami. Oprócz okresu świąt przyrządza się go również z oka z j i narodzin d z i e c k a . F r a n c u z i mają swoją roladę biszkoptową z kremem – buche de Noël, którą dekoruje się tak, by przypominała polano. Jest to odniesienie do tradycj i , zgodnie z którą w wigilię Bożego Narodzenia w przedsionku domu miało się tlić polano. Włosi na święta pieką panettone, drożdżową babę z bakaliami, do której zbliżone jest smakiem portugalskie ciasto z kandyzowanymi owocami o nazwie bolo rei. Skromniejszy jest grecki christopsomo – słodki chlebek z anyżem. Lubiący słodkości Hiszpanie jedzą wtedy turrón, chałwę z migdałów.

W Skandynawi i , w Niemczech, a także u nas popularne są korzenne pierniczki . Ciastka w kształcie dzwonków odpędzają złe duchy, okrągłe symbolizują słońce i radość, w kształcie choinek – cykl płodności, a zwierzątek – ofiary składane kiedyś bogom. Wycinane w gwiazdki mają chronić przed złem. Dołóżcie je do świątecznych prezentów.